İçindekiler:
Anksiyete Nedir |Anksiyete Bozuklukları | Türleri | Belirtileri | Anksiyete Krizi | Nedenleri | Test | Tedavi | Doğal İlaçlar | Anksiyete ve Depresyon | Çocuklarda | Gençlerde | Anksiyete ve Stres | Anksiyete ve Alkol | Gıdalar | Görüş
Genel Bakış
Anksiyete Nedir?
Anksiyete vücudunuzun strese karşı verdiği doğal bir tepkidir. Olacaklar için hissedilen korku ve kaygıdır. Mesela okulun ilk günü, iş görüşmeleri ya da insanlar önünde sunum yapmak çoğu kişiyi tedirgin eden durumlardır.
Fakat, eğer hissettiğiniz anksiyetenin süresi altı ayı geçmişse ve artık günlük yaşamınızda size zorluklar çıkarıyorsa bir “anksiyete bozukluğu”nuz olabilir.
Anksiyete Bozuklukları nedir?
Yeni bir yere taşınmak, yeni bir işe başlamak veya bir sınava girmek konusunda kaygılı olmak doğaldır. Bu tür kaygılar her ne kadar hoş hissettirmese de, sizi daha çok çalışmaya ve daha iyi bir iş çıkarmaya motive edebilir. Sıradan anksiyete, gelip giden fakat günlük hayatınızı etkilemeyen bir duygudur. Bir anksiyete bozukluğu durumunda, sürekli ve geçmeyen bir korku hissine sahip olabilirsiniz. Bu his normal aktivitelerinize devam etmenize engel olacak kadar şiddetli olabilir.
Bu tür anksiyete, zevk aldığınız şeyleri artık yapamamanıza neden olabilir. Aşırı ağr durumlarda, asansöre binmenizi, karşıdan karşıya geçmenizi ve hatta evinizden çıkmanızı bile engelleyebilir. Tedavi edilmezse anksiyete daha da kötü boyutlara ulaşacaktır. Anksiyete bozuklukları, duygusal bozukluklar arasında en yaygınlarıdır ve yaş fark etmeksizin herkesi etkileyebilir. Amerikan Psikiyatri Birliği‘ne göre, kadınlara anksiyete bozukluğu tanısı konma olasılığı erkeklerden daha fazladır.
Anksiyete Bozuklukları Nelerdir?
Anksiyete birçok farklı bozukluğun anahtar kelimesi ve sebebidir. İşte bunlardan bazı anksiyete bozuklukları:
Panik Bozukluk: beklenmedik zamanlarda tekrarlayan panik ataklar ve, bazı insanlar için, bir sonraki panik atak ne zaman olacak diye korku yaşama durumu.
Fobi: belirli bir obje, durum veya faaliyete karşı duyulan ciddi korku
Sosyal Anksiyete Bozukluğu: sosyal durumlarda başkaları tarafından yargılanma korkusu
Obsesif Kompulsif Bozukluk: sürekli tekrarlayan mantıksız düşüncelerden dolayı belirli ve tekrarlı davranışlar sergileme durumu
Ayrılma Kaygısı Bozukluğu: evinden ve sevdiklerinden ayrı kalma korkusu
Hastalık Kaygısı Bozukluğu: bireyin sağlığı hakkında duyduğu endişe (Hipokondriyazis olarak da bilinir)
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB): travmatik bir olay sonucunda gelişen anksiyete
Anksiyete belirtileri nelerdir?
Anksiyete hissi onu yaşayandan yaşayana değişiklikler gösterir. Bu hisler karnınızdaki kelebeklenme duygusundan çarpıntıya kadar gidebilir. Bunun sonucunda zihninizle bedeniniz arasında bir kopukluk varmış gibi hissedebilirsiniz.
İnsanların anksiyete deneyimleri arasında kabuslar, panik ataklar ve kontrol edemedikleri (bazen acı verici) anı ve düşünceler de bulunur. Genel bir korku ve kaygı hissetme durumu olabilir. Aynı zamanda belirli bir yer veya olaydan da korkabilirsiniz.
Yaygın Anksiyete Bozukluğu ‘nun belirtileri arasında şunlar yer alır:
- Çarpıntı
- Hızlı nefes alıp verme
- Huzursuzluk
- Konsantrasyon problemleri
- Uyku problemleri
Sizin anksiyete belirtileriniz başka birininkinden tamamen farklı olabilir. Bu nedenle, anksiyetenin tüm belirtilerini bilmek önemlidir. Yaşayabileceğiniz birçok anksiyete belirtisi ve türü hakkında bilgi edinin.
Anksiyete Krizi nedir?
Anksiyete krizi (Endişe nöbeti, veya anksiyete atağı da denir) ezici bir kaygı, stres ve korku hissidir. Çoğu insan için endişe nöbetinin şiddeti başladıktan sonra yavaş yavaş artar. Stresli bir olay yaklaştıkça daha da kötüleşebilir.
Bu nöbetlerin çeşitleri vardır ve belirtiler bireyler arasında farklılık gösterebilir. Bunun nedeni ise bütün anksiyete belirtilerinin herkes tarafından tecrübe edilmemesi ve zamanla değişebilmeleridir.
Anksiyete Krizinin en yaygın belirtileri şunlardır:
- Halsizlik ve baş dönmesi
- Nefes darlığı
- Ağız kuruluğu
- Terleme
- Üşüme ya da ateş basması
- Tedirginlik ve endişe
- Huzursuzluk
- Korku
- Uyuşma ya da karıncalanma
Panik atak ve endişe nöbeti, bazı ortak belirtileri olmasına rağmen, aynı değillerdir. Belirtilerinizin, herhangi birinin sonucu olup olmadığına karar verebilmek için her ikisi hakkında daha fazla bilgi edinin.
Anksiyete Nedenleri Nedir?
Araştırmacılar, anksiyetenin kesin olarak neyden dolayı olduğu konusunda emin değiller. Ancak, büyük olasılıkla birkaç faktörün birleşmesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Bu faktörler arasında genetiğin ve çevrenin yanı sıra beyin kimyası da bulunur.
İlaveten araştırmacılar, beynin korkuyu kontrol etmekten sorumlu alanlarının da etkilendiğini düşünüyorlar.
Güncel araştırmalar beynin anksiyete ile ilgili kısımlarına daha derin bir bakış sunuyor. Araştırmacıların neler bulduğu hakkında daha fazla bilgi edinin.
Anksiyeteye teşhisi koymak için testler var mı?
Anksiyete teşhisi konulabilmesi için tek bir test yeterli değildir. Aksine, bir anksiyete teşhisi, uzun fiziksel muayeneler, akıl sağlığı değerlendirmeleri ve psikoloji anketleri sonucunda ancak konulabilir.
Bazı doktorlar, yaşadığınız belirtilere katkıda bulunabilecek altta yatan anksiyete dışı sebepleri elimine etmek için kan veya idrar testleri de yapabilir.
Doktorunuz, anksiyete düzeyinizi değerlendirebilmek için birkaç anksiyete testi de kullanır. Bu testleri araştırabilirsiniz.
Anksiyete tedavileri nelerdir?
Anksiyete teşhisi konulduktan sonra doktorunuzla çeşitli tedavi seçeneklerini deneyebilirsiniz. Bazıları için tıbbi tedavi gerekli bile değildir. Yaşam tarzında yapılan değişiklikler belirtilerin üstesinden gelmek için yeterli olabilir.
Ancak, orta esviye veya ağır vakalarda tedavi, belirtilerin üstesinden gelmenize ve daha rahat bir yaşam sürmenize yardımcı olur.
Anksiyete tedavisi iki kategoriye ayrılır: psikoterapi ve ilaç tedavisi. Bir terapist veya psikolog ile buluşmak, anksiyete ile başa çıkabilmek için gerekli yöntemleri ve stratejileri öğrenmenize yardımcı olabilir.
Anksiyeteyi tedavi etmek için kullanılan ilaçlar genelde antidepresan ve yatıştırıcılardır. Beyin kimyasını dengelemek, anksiyete ataklarını ve anksiyete bozukluğunun en ağır belirtilerini önlemek için kullanılırlar. Anksiyete ilaçları ve nelere faydaları olduğu hakkında daha fazla bilgi edinin.
Anksiyete tedavisinde kullanılan doğal İlaçlar nelerdir?
Yaşam tarzında yapılan değişiklikler, her gün baş ettiğiniz stres ve kaygının bir kısmını rahatlatmada etkili bir yol olabilir. Doğal “çarelerin” çoğu vücudunuza özen göstermek ve sağlıklı aktiviteler yapmaktan ibarettir.
Bu değişikliklerden bazıları şunlardır:
- Yeterli uyku almak
- Meditasyon yapmak
- Aktif olmak ve spor yapmak
- Sağlıklı bir diyete sahip olmak
- Alkolden uzak durmak
- Kafein tüketmemek
- Sigara içmeyi bırakmak
Bu yeni yaşam tarzı, kaygılarınızın birazını bile gidermenize yardımcı olacak gibi görünüyorsa, her birinin sizi nasıl pozitif etkilediği hakkında daha fazla bilgi edinin. Anksiyete tedavisi ile ilgili daha fazla fikir sahibi de olmuş olursunuz.
Anksiyete ve Depresyon
Anksiyete bozukluğunuz varsa depresyonunuz da olabilir. Anksiyete ve depresyonun ayrı ayrı ortaya çıktığı durumlar olsa da bu gibi ruh sağlığı bozukluklarının birlikte görülmesi alışıldık bir durumdur.
Anksiyete, klinik depresyonun bir belirtisi olabilir. Aynı şekilde, depresyonun kötüleşen belirtileri bir anksiyete bozukluğu tarafından tetiklenmiş olabilir.
Her iki durumun belirtileri için de aynı tedavi yöntemleri kullanılabilir: psikoterapi (danışmanlık), ilaçlar ve yaşam tarzında yapılan değişiklikler.
İlginizi çekebilir: Depresyon Nedir ve Bu Konuda Ne Yapabilirim?
Anksiyete sorunu olan çocuklara nasıl yardım edilmeli?
Çocuklarda anksiyete oldukça doğal ve yaygın olan bir durumdur. Her sekiz çocuktan birinde anksiyete görülür. Çocuklar büyüdükçe ebeveynlerinden, arkadaşlarından ve bakıcılarından kendilerini yatıştırmayı ve anksiyete ile başa çıkmayı öğrenirler.
Ancak, çocuklarda anksiyete, bir anksiyete bozukluğuna dönüşerek kronik ve kalıcı hale gelebilir. Denetimsiz anksiyete günlük aktivitelere müdahale etmeye başlayabilir ve çocuklar akranları veya aile üyeleriyle iletişimden kaçınabilir.
Anksiyete bozukluğu belirtileri arasında şunlar vardır:
- Gerginlik
- İritabilite
- Uykusuzluk
- Korku hissi
- Utanç
- Soyutlanma hissi
Çocuklar için anksiyete tedavisi, ilaç ve bilişsel davranışçı terapi (konuşma terapisi) ile sağlanır. Çocuğunuza yardımcı olabilmek için anksiyete bozukluğu belirtileri ve onu yatıştırmaya yardımcı olacak teknikler hakkında daha fazla bilgi edinin.
Anksiyete Sorunu olan gençlere nasıl yardım edilmeli?
Gençlerde anksiyete: Gençlerin kaygılı olmak için birçok nedeni olabilir. Sınavlar, üniversite ziyaretleri ve randevular bu önemli yıllarda tecrübe ettikleri şeylerdir. Fakat tedirgin hisseden veya sık sık anksiyete belirtileri yaşayan ergenlerde anksiyete bozukluğu olabilir.
Ergenlerde anksiyete belirtileri arasında sinirlilik, utangaçlık, ve kendini çevreden soyutlama yer alabilir. Anksiyete, aynı şekilde alışılmadık davranışlara da yol açabilir. Ani, sorunlu tepkiler, okuldaki performansın düşüşü, sosyal olaylardan kaçınma ve hatta madde veya alkol kullanımına bulaşma bunlara birkaç örnektir.
Bazı ergenlerde anksiyeteye depresyon da eşlik edebilir. Her iki durumu da teşhis etmek, tedavinin altta yatan sorunları ele alabilmesi ve belirtilerin hafifletilmesi için önemlidir.
Anksiyete için en yaygın tedaviler çocuklarda olduğu gibi ergenlerde de konuşma terapisi ve ilaçtır. Bu tedaviler aynı zamanda depresyon belirtilerini gidermeye de yardımcı olur.
Anksiyete ve Stres
Stres ve anksiyete aynı paranın iki yüzüdür. Stres, beyniniz veya vücudunuza gelen talepler sonucunda ortaya çıkar. Sizi sinirlendiren veya endişelendiren bir olay veya faaliyetten kaynaklanabilir. Anksiyetede de aynı korku, endişe ve tedirginlik gözlenir.
Anksiyete, stresinize bir tepki olabilir. Ancak belirgin bir şekilde stres altında olduğu bilinmeyen insanlarda da ortaya çıkabilir.
Hem anksiyete hem de stres fiziksel ve zihinsel belirtilere neden olur. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Baş ağrısı
- Karın ağrısı
- Çarpıntı
- Terleme
- Baş dönmesi
- Gerginlik
- Kas gerginliği
- Hızlı nefes alıp verme
- Panik
- Tedirginlik
- Konsantrasyon problemleri
- Sebepsiz asabiyet
- Huzursuzluk
- Uykusuzluk
Ne anksiyete ne de stres sizin için her zaman kötüdür. Her ikisi de önünüzdeki görevleri ve zorlukları başarıyla aşmanız için size bir motivasyon kaynağı olabilir. Fakat, daha ciddi boyutlara ulaşırlarsa günlük hayatınızı zorlaştırabilir. Böyle bir durumda tedavi olmak önemlidir.
Tedavi edilmeyen depresyon ve anksiyete için uzun vadede kalp hastalığı gibi kronik sağlık sorunları görülür. Anksiyete ve stresin neden ortaya çıktığını ve bunları kontrol altına alabilmenin yollarını öğrenin.
İlginizi çekebilir: Baş Ağrısına Ne İyi Gelir?
Anksiyete ve Alkol
Sıkça kaygı hissediyorsanız sinirlerinizi yatıştırmak için içkiye yönelmeye karar verebilirsiniz. Alkol, merkezi sinir sisteminizin aktivitesini baskılayabilen bir sakinleştiricidir ve bu da kendinizi daha rahat hissetmenize yardımcı olabilir.
Özellikle sosyal çevrede alkol içmek çok mantıklı bir karar gibi görünebilir fakat nihayetinde bu çok da iyi bir çözüm yolu değildir.
Anksiyete bozukluğu olan bazı insanlar günlük hayatlarında daha iyi hissedebilmek için alkol ve çeşitli maddeleri kontrolsüz bir şekilde kullanabilirler. Bu durum ise bağımlılıkla sonuçlanır.
Bu tür madde bağımlılığı sorunları varsa, anksiyeteyi ele almadan önce bunları tedavi etmek gerekir. Ayrıca alkol ve maddenin kronik ve uzun süreli kullanımının da hastanın beyin sağlığına kötü etkisi olabilir.
Alkolün anksiyete bozukluğu ve anksiyete belirtilerini nasıl daha kötü hale getirebileceğini anlamak için daha fazla bilgi edinin.
Anksiyete tedavisinde gıdaların bir etkisi var mı?
Makalede belirtildiği üzere, anksiyete tedavisinde genellikle ilaç tedavisi ve konuşma terapisi kullanılır. Düzenli egzersiz yapmak ve yeterli uyku gibi etmenlerin de yardımcı etkisi vardır. Ek olarak bazı araştırmalar, sıklıkla anksiyete yaşıyorsanız, tükettiğiniz gıdaların beyniniz üzerinde olumlu bir etkisi olabileceğini öne sürmektedir.
Bu gıdalar arasında olanlardan bazıları şunlardır:
- Somon
- Papatya
- Zerdeçal
- Bitter çikolata
- Yoğurt
- Yeşil çay
Bu gıdaların beyin sağlığınız ve kaygı durumunuz üzerindeki çeşitli olumlu etkileri hakkında bilgi edinmek için daha fazlasını okuyun.
Görüş
Anksiyete bozuklukları ilaç, psikoterapi veya ikisinin kombinasyonu kullanılarak tedavi edilebilir. Yalnızca hafif derece anksiyete bozukluğu olan veya kaçınması kolay olan bir şeyden korkan insanlar, genelde tedavi olmamayı tercih ederler. Çünkü bu şekilde yaşamak onların hayatlarını çok zorlaştırmamaktadır.
En ağır vakalarda bile anksiyete bozukluklarının tedavi edilebileceğini anlamak önemlidir. Bozukluk, genellikle, her ne kadar tam olarak ortadan kalkmasa da onu kontrol altına almayı öğrenip mutlu ve sağlıklı bir yaşam sürebilirsiniz.
Çeviren: Gevher Eylül Karboğa
İlginizi çekebilir: Anksiyete Doğal Yollarla Nasıl Giderilir?
Kaynaklar:
Anksiyete bozuklukları. (2018).
nimh.nih.gov/health/publications/anxiety-disorders/introduction.shtml
Anksiyete bozuklukları. (2018).
nimh.nih.gov/health/topics/anxiety-disorders/index.shtml
Çocuklarda anksiyete bozuklukları. (nd).
adaa.org/sites/default/files/Anxiety%20Disorders%20in%20Children.pdf
Çocuklar ve gençler. (nd).
adaa.org/living-with-anxiety/children
Depresyon. (nd).
adaa.org/sites/default/files/Anxiety%20Disorders%20in%20Children.pdf
Mayo Clinic Çalışmaları. (2017). Genelleştirilmiş anksiyete bozukluğu.
mayoclinic.com/health/generalized-anxiety-disorder/DS00502/
Mayo Clinic Çalışmaları. (2018). Anksiyete bozuklukları.
mayoclinic.org/diseases-conditions/anxiety/symptoms-causes/syc-20350961
Naidoo U. (2016). Kolay anksiyete için beslenme stratejileri.
health.harvard.edu/blog/nutritional-strategies-to-ease-anxiety-201604139441
Anksiyete bozuklukları nelerdir? (2017).
psychiatry.org/patients-families/anxiety-disorders/what-are-anxiety-disorders
Yorumlar 35