Yatırım Fonları Nedir, İnsanlar Neden Yatırım Fonları Alır?

Yatırım fonu, birçok yatırımcıdan para toplanmasını ve bu paraların kısa süreli borçlara ve hisse senedi, bono gibi menkul kıymetlere yatırılmasını sağlayan finansal bir araçtır. Yatırım fonunun sahip olduğu yatırım araçlarının (nakit, döviz, altın, senet, bono, hisse ve mevduat gibi) toplam değerine portföy denir. Yatırımcılar fonların hisselerini satın alır. Her bir hisse yatırımcının fondaki kısmî sahipliğini ve oluşturulan geliri temsil eder.

İnsanlar neden yatırım fonları alır?

Yatırım fonları yatırımcılar arasında yaygın bir seçenektir ve çoğunlukla aşağıda ki avantajları sunarlar.

İlgili Konular

Emtia Nedir? Emtia Nasıl Alınır-Satılır? Emtia Ticareti

Profesyonel Yönetim: Fon yöneticileri sizin için araştırmalar yapar. Yatırım yapılacak olan menkul kıymetleri seçer ve yatırımın getirisini takip eder.
Çeşitlilik ya da “diğer bir deyişle tüm yumurtalarını aynı sepete koymamak”. Yatırım fonları genellikle çeşitli şirketlere ve endüstrilere yatırım yapar. Bu sayede bir şirket batsa dahi yatırımcıyı çok fazla zarara uğratmaz.
Maliyet Düşüklüğü: Çoğu yatırım fonları ilk yatırım ve onu takip eden diğer satın alımlar için göreceli olarak başta düşük miktarlar harcar.
Likitide: Yatırım fonu için yatırım yapanlar kendi hisselerini herhangi bir zamanda o anda ki net varlık değeri (NVD) ve itfa bedeli karşılığında kolayca geri çekebilir.

Yatırım Fonu çeşitleri

Çoğu yatırım fonu 4 kategoriden birine aittir. Bunlar para piyasası fonları, tahvil (bono) fonları, hisse senedi fonları ve süreli (target-date) fonlar

Para piyasası fonları göreceli olarak daha az risk barındırır. Kanunen, yalnızca bazı şirketler, devletler, eyaletler veya başka siyasi birimlerce yapılan yüksek kalite ve kısa dönemli yatırımlara para yatırabilirler.
Tahvil (bono) fonları daha fazla gelir elde etmeyi amaçladığı için para piyasası fonlarından daha fazla risk barındırır. Çünkü birçok farklı bono bulunuyor ve bononun riskleri ve getirileri oldukça değişkenlik gösteriyor.
Hisse senedi fonları kurumsal hisse senetlerine yatırım yapar. Tüm hisse senedi fonları aynı değildir. Bazı örnekler şunlardır:
Büyüme amaçlı fonlar düzenli kar sağlamayan ama ortalamanın üstünde finansal kazanç sağlayacak senetlere
Gelir amaçlı fonlar düzenli kar sağlayacak senetlere
İndeksli yatırım fonları, özel bir piyasa indeksine
Sektör fonları ise özel bir endüstri bölümüne yatırım yapar.
Süreli fonlar birçok farklı hisse senedi, bono ve başka yatırımlardan bir karışım sunar. Zamanla bu karışımı kademeli bir biçimde fonun stratejisine göre başka yerlere kayar. Süreli fonlar, yaşam döngüsü fonu olarak da bilinir. Belirli bir tarihte emekli olmayı planlayan bireyler için tasarlanmıştır.

Yatırım Fonlarının faydaları ve riskleri

Yatırım fonları profesyonel yatırım yönetimi ve potansiyel çeşitlilik sunmakla beraber yatırımcıya 3 farklı para kazanma yolu sunar.

Temettü ödemesi. Fon, hisse senetlerinden kar veya senetlerden faiz elde edebilir ve daha sonra elde ettiği gelirlerin neredeyse hepsini fonun hisse sahiplerine paylaştırır. Bir kısmı ise giderlere harcanır.
Sermaye Kazancı Dağıtımları. Fondaki menkul kıymetlerin değerleri artabilir. Fon, değeri artan kıymetleri satar ve bundan kazanç sağlar. Bir yılın sonunda ise fon kazandığı sermaye kazançlarını yatırımcılara dağıtır.
Artan Net Varlık Değeri (NVD). Eğer fonun portföyünün piyasada değeri artarsa, örneğin fon dolar sahibi ve dolar arttı, fonun değeri ve fonun hisse değerleri artar. Daha yüksek NVD, yatırımınızın daha yüksek değeri olduğunu gösterir.

Tüm fonlar bir miktar risk içerir. Ortak yatırım fonları ile paranızın birazını veya fonda tutulan menkul kıymetlerinizin değeri düştüğü için tüm paranızı kaybedebilirsiniz. Piyasa durumu değiştikçe temettü ve faiz ödemeleri de değişebilir. Bir fonun geçmiş performansı düşündüğünüz kadar önemli olmayabilir çünkü geçmiş performansı düşünüp geleceği tahmin edemezsiniz. Fakat geçmiş performanslar fonun belirli bir süre içinde ne kadar oynak veya istikrarlı olduğunu gözler önüne serebilir. Bir fon ne kadar oynak iş yaparsa o kadar risk barındırır.

Reklam

Yatırım Fonları nasıl alınır veya satılır

Yatırımcılar fon hisselerini direk fonun kendisinden alır ya da başka bir yatırımcıdan almak yerine fonun bir acentesi aracılığıyla alır. Yatırımcıların ortak yatırım fonu için ödedikleri miktar, fonun hisse başına net varlık değeri ve satış yükü gibi tahsil edilen başka ücretler toplanarak belirlenir.

Yatırım fonları hisseleri daha sonradan paraya dönüştürülebilir. Yatırımcı sahip olduğu hisseyi geri fonun kendisine istediği zamanda satabilir. Fon ise bunun karşılığında ödemeyi çoğunlukla yedi gün içinde göndermek zorundadır. Herhangi bir ortak yatırım fonundan hisse satın almadan önce izahnameleri dikkatli bir şekilde okuyun. Fon izahnameleri, fonun yatırım hedefleri, riskleri, performansı ve giderleri hakkında bilgiler içerir.

Ücretleri anlamak

Birçok işte olduğu gibi, yatırım fonu idaresinin de kendince maliyeti vardır. Fonlar bu maliyeti yatırımcılara ücretler ve giderler şeklinde yansıtır. Ücretler ve giderler fondan fona değişkenlik gösterir. Daha yüksek ücretli fonlar düşük olanlara göre size aynı geliri sağlamak için daha iyi performans sergilemesi gerekir. Ücretlerdeki küçük bir değişim bile zamanla gelirlerde büyük değişimlere sebep olabilir. Örneğin yıllık %10 gelir ve yıllık %1,5 işletme gideri sunan bir fona 10000$ yatırdınız. 20 yıl sonra kabaca bir hesaplamayla 49,725$’ınız olur. Aynı performansa sahip fakat %1,5 yerine %0,5 gider sunan bir fona yatırım yaptınız. Bu durumda 20 yıl sonra 60,858$’ınız olur.

Dolandırıcılıktan kaçınmak

Kanunen her ortak yatırım fonunun izahname ve SPK üzerinden düzenli hissedar raporu hazırlaması gerekir. Yatırım yapmadan önce izahnameleri ve gerekli olan hissedar raporlarını okuduğunuza emin olun. Bunlara ek olarak ortak yatırım fonlarının yatırım portföyleri SPK’ya kayıtlı “yatırım danışmanları” veya “mali müşavir” olarak bilinen farklı birimlerce yönetilir. Yatırımınızı yapmadan önce yatırım danışmanlarının SPK’ya kayıtlı olup olmadığını kontrol edin.

Emin BEDİR