Modern insanlar yaklaşık 40.000 yıl önce Avrupa’ya vardığında, tarihin akışını değiştirecek bir keşif yaptılar. Kıta çoktan, son kanıtlara göre kendilerince gelişmiş kültür ve teknolojiye sahip olduklarını gösteren, evrimsel kuzenlerimiz Neandertallar tarafından yerleşilmişti.
Fakat birkaç bin yıl içinde Neandertaller türümüzü dünyanın her köşesine yayılmasına devam etmeye bırakarak yok oldu.
Neandertallerin kesin olarak nasıl soylarının tükendiği araştırmacılar arasında hala bir tartışma konusu olarak devam ediyor.
Son yıllarda verilen iki ana açıklama yeni gelen modern insanlarla rekabet ve küresel iklim değişikliğidir.
Afrika’nın dışındaki tüm modern insanlardaki Neandertal genetik materyalinin sürekliliği, iki türün birlikte yaşadığını ve hatta s*ks yaptığını gösteriyor. Ama, başka türlü etkileşimlerin de olduğu mümkün.
Bazı araştırmacılar, av ve taştan aletler için hammadde gibi kaynaklar için çekişmelerin gerçekleşmiş olabileceğini öne sürdü. Bazıları şiddetli etkileşimlerin ve hatta savaşın gerçekleştiğini ve bunun Neandertallerin ölümüne neden olmuş olabileceğini sundular.
Bu fikir, türümüzün şiddetli savaş geçmişini göz önünde bulundurursak, ikna edici gelebilir. Ama erken savaşların var olduğunu kanıtlamak (büyüleyici olsa da) sorunlu bir araştırma alanıdır.
Savaş mı Cinayet mi?
Yeni araştırmalar, insan savaşına dair kanıtların bulunduğu eşiği giderek daha erkene hareket ettirmeye devam ediyor. Ancak böyle bir kanıt bulmak tehlikelerle dolu.
Yalnızca silahlardan yaralanan, korunmuş kemikler bize güvenlice belirli bir zamanda şiddetin göstergesini verebilir. Ama, cinayet ya da aile davası örneklerini nasıl tarih öncesi “savaş”tan ayırabiliriz?
Bir noktaya kadar bu soru, bütün toplumların katliam edildiği ve birlikte Neolitik döneme ( yaklaşık olarak 12.000 ila 6.000 yıl önce tarım ilk başladığında) tarihlenen birtakım Avrupa sitelerine gömülen birkaç toplu katliam örnekleriyle çözümlendi.
Bir süreliğine bu buluşlar, tarımın popülasyon artışına ve grupların savaşması için baskıya sebep olduğunu önererek soruyu çözmüş görünüyordu. Ancak, avcı toplayıcıların kemiklerinin önerdiği daha önceki grup katliamları olayları tartışmayı tekrardan başlattı.
Savaşı Tanımlamak
Diğer bir zorluk ise, tarih öncesi toplumlara uygulanabilecek bir savaş tanımına, anlamını yitirecek kadar geniş ve belirsiz hale gelmeden ulaşmanın çok zor olmasıdır. Sosyal Antropolojist Raymond Kelly’nin iddia ettiği gibi, kabile toplumlar arasında grup şiddetleri gerçekleşmiş olabileğine rağmen, olaya karışanlar tarafından her zaman “savaş” olarak görülmemiştir.
Örneğin; cinayet, büyücülük veya algılanan diğer sosyal sapkınlık için adalet dağıtılmasında, “fail” bir düzine insan tarafından saldırıya uğrayabilirdi. Ancak, bu tarz toplumlarda savaş eylemleri genellikle tek bir kişinin koordine bir grup tarafından tuzağa düşürülerek öldürülmesini içeriyordu.
Her iki senaryo da esasen dışarıdaki bir gözlemciye tamamen aynı görünür ama, biri savaş eylemi sayılırken diğeri sayılmaz. Bu manada savaş, içerdiği sayılarla değil, sosyal bağlamıyla tanımlanır.
Bir kilit nokta, muhalif grubun herhangi bir üyesinin tüm topluğuğ temsil ettiği ve böylece “geçerli bir hedef” haline geldiği çok özel bir mantık türünün devreye girmesidir. Örneğin, bir grup, kurbanın karışmadığı bir baskın için intikam olarak o grubun üyesini öldürebilir.
Bu anlamda, savaş bir takım fiziksel davranışlar kadar soyut ve yanal düşünmeyi de içeren bir ruh halidir.
(Yanal düşünme, doğal, mantıksal ve matematiksel düşünme biçimine karşı geliştirilmiş alternatif düşünce biçimidir. )
Bu tür savaş eylemleri (genellikle erkekler tarafından) erkekler kadar kadınlar ve çocuklara karşı işlenebilir ve erken modern insanların iskeletlerinde bu davranışa dair kanıtlarımız var.
Fosil Kaydı
Peki tüm bunlar, modern insanlar ve Neandertallerin savaşa girip girmediği sorusu için ne anlama geliyor?
Fosillerin çoğunlukla başlarında olmak üzere tekrarlanan künt yaralanma örnekleriyle Neandertallerin şiddet olaylarına karıştıkları ve bu eylemlerde alıcı taraf olduklarından hiç şüphe yok. Fakat bunların çoğu modern insanların Avrupa’da görülmelerinden öncce geliyor ve bu yüzden bu iki türün karşılaşmaları sırasında oluşmuş olamaz.
Benzer olarak, anatomik olarak erken modern insanların seyrek fosil kayıdında çeşitli silah yaralanmaları örnekleri mevcut ama büyük çoğunluğu Neandertallerin kayboluşundan binlerce yıl sonra ait.
Nerede Neandertallere karşı şiddet kantıları gördüğümüz neredeyse yalnızca erkek kurbanlarda. Bu erkekler arasındaki rekabetten ziyade “savaş”ı temsil etme olasılığının düşük olduğu anlamına geliyor.
Neandertallerin şiddet eylemleri gerçekleştirklerine hiç şüphe olmamasına rağmen, “savaş”ı modern insan kültüreleri tarafından anlaşıldığı şekilde kavramsallaştırma kabiliyetleri tartışmaya açıktır.
Bu iki türün küçük, dağınık popülasyonlarının üyeleri temasa geçtiğinde (buna dair kesin kanıtımız olmasa da) şiddetli tartışmaların gerçekleşmiş olması kesinlikle mümkündür ama bunlar gerçekçi bir şekilde savaş olarak nitelendirilemez.
Kesinlikle, Üst Paleolitik dönemden (50.000 ila 12.000 yıl önce) kalma, daha yakın zamandaki Mezolitik ve Neolitik çağlarda aynı kalan, modern insan iskeletlerinde şiddete bağlı travma izleri görebiliriz. Ancak, Neandertallerin bu kalıbı izledikleri kesin değil.
Neandertallerin yok oluşundan modern insanlar mı sorumlu?
Neandertallerin yok oluşundan modern insanların sorumlu olup olmadığı konusundaki daha büyük sorusuna gelince, Avrupa’nın biçok yerindeki Neandertallerin türümüz gelmeden önce yok olmuş gözüktüğünü belirtmek gerekir. Bu, modern insanların, ister savaş ister rekabet yoluyla olsun, tamamen suçlanamayacağını gösteriyor.
Ancak, dönem boyunca mevcut olan şey Neandertallerin tercih ettiği, ormanlık habitatları azaltmış gibi görünen dramatik ve kalıcı iklim değişikliğiydi. Afrika’yı yeni terk etmiş olmalarına rağmen modern insanlar, değişik ortamlara karşı daha esnek ve Neandertallerin hayatta kalma yeteneğini zorlaştıran, giderek yaygınlaşan soğuk, açık ortamlarla başa çıkmada daha iyi görünüyorlar.
Bu yüzden, ilk modern Avrupalılar organize savaş yapabilen ilk insanlar olsalar da, bu davranışın Neandertallerin ortadan kaybolmasından sorumlu ve bunun için gerekli olduğunu söyleyemeyiz. Basitçe, gezegenimizin doğal evriminin kurbanları olabilirler.
Beril Foya
Eski İnsanların Sahip Olup Bizim Olmadığımız Dört Gerçek!
Parmak İzinde Bulunan Nem Düzenleyici Sistemi İnsan Dokunuşunu Güçlendiriyor
Sadece Kertenkeleler Değil, Timsahlar da Kuyruklarını Yeniden Büyütebilir
İnsanlık Tarihi Boyunca Tuvaletler Nasıl Evrimleşti. Tuvaletlerin Büyüleyici Evrimi.
Yorumlar 5