İki ayaklı dinozor Issi saaneq, yaklaşık 214 milyon yıl önce şimdiki Grönland olarak bilinen yerde yaşadı. Orta boyda, uzun boyunlu bir otoburdu ve yaşayan en büyük kara hayvanları olan sauropodların öncüleriydi. (Sauropoda, Saurischia kladından (kertenkele kaIçaIı) bir dinozor grubudur.) Martin Luther Üniversitesi Halle-Wittenberg (MLU) dahil olmak üzere Portekiz, Danimarka ve Almanya’dan uluslararası bir araştırma ekibi tarafından keşfedildi.
Yeni dinozorun adı Grönland’ın Eskimo diline atıfta bulunarak “soğuk kemik” olarak adlandırıldı. Ekip, bulgularını Diversity dergisinde yayınladı.
Dinozorun ilk kalıntıları, iki iyi korunmuş kafatası ilk olarak 1994 yılında Harvard Üniversitesi’nden paleontologlar tarafından Doğu Grönland’da yapılan bir kazı sırasında ortaya çıkarıldı. Örneklerden birinin aslında Triyas Döneminde Almanya, Fransa ve İsviçre’de yaşamış, tanınmış uzun boyunlu bir dinozor olan Plateosaurus’a ait olduğu düşünülüyordu.
Doğu Grönland’dan sadece birkaç buluntu hazırlanmış ve kapsamlı bir şekilde belgelenmiştir. Araştırmacı Dr. Oliver Wings, “Yüzden fazlası Almanya’da bulunmuş olan tanınmış Plateosaurus’un yakın bir akrabasını keşfetmek heyecan verici” dedi.
Ekip, kemiklerin mikro-CT taramasını gerçekleştirdi ve bu, iç yapılarının hala tortuyla kaplı kemiklerin dijital 3D modellerini oluşturmalarını sağladı. Lizbon NOVA Üniversitesi’nde analizleri yürüten baş yazar Victor Beccari, “İki kafatasının anatomisi birçok açıdan benzersizdir, örneğin kemiklerin şekli ve oranları. Bu örnekler kesinlikle yeni bir türe aittir” dedi.
Bitki yiyen dinozor Issi saaneq, Geç Triyas Dönemi’nde yaklaşık 214 milyon yıl önce yaşadı. Bu sırada süper kıta Pangea p∂rçaIandı ve Atlantik Okyanusu oluşmaya başladı. Kopenhag Üniversitesi’nden Profesör Lars Clemmensen, “O zamanlar, Dünya, bitki yiyen ilk dinozorların Avrupa‘ya ve ötesine ulaşmasını sağlayan iklim değişiklikleri yaşıyordu” diye açıkladı.
Yeni türün iki kafatası, bir genç ve neredeyse yetişkin bir bireyden olduğu bildirildi. Boyut dışında, kemik yapısındaki farklılıklar küçük ama oran olarak farklar var.
Yeni Grönland dinozoru, şimdiye kadar keşfedilen tüm diğer sauropodomorflardan farklıdır; bununla birlikte, neredeyse 15 milyon yıl daha yaşlı olan Macrocollum ve Unaysaurus gibi Brezilya’da bulunan dinozorlarla benzerlikleri var. Almanya’dan Plateosaurus ile birlikte, plateosaurids grubunu oluştururlar: 3 ila 10 metre uzunluğa ulaşan dinozorlar nispeten zarif iki ayaklılar.
Yeni bulgular, yalnızca Geç Triyas’tan (235-201 milyon yıl önce) dinozorların çeşitliliğine katkıda bulunmakla kalmayıp, aynı zamanda evrimsel yolları ve zaman çizelgesini daha iyi anlamamızı sağlayan farklı bir Grönland dinozor türünün ilk kanıtıdır.
Bilimsel çalışma tamamlandıktan sonra fosiller, Danimarka Doğa Tarihi Müzesi’ne nakledilecek.
Kaynaklar:
Victor Beccari et al, Issi saaneq gen. et sp. nov.—A New Sauropodomorph Dinosaur from the Late Triassic (Norian) of Jameson Land, Central East Greenland, Diversity (2021). DOI: 10.3390/d13110561
