Benzerlikler ve Farklılıklar | Psikologluk ve Psikiyatristlik Mesleklerinin Uygulama Alanındaki Farkları | Psikiyatristlerin ve Psikologların Aldıkları Eğitimdeki Farklılıklar | Psikiyatrist ve Psikolog Arasında Seçim Yapmak
Benzerlikler ve Farklılıklar
Bu iki mesleğin de isimleri benzerlik göstermektedir. Her iki meslek dalında çalışan kişiler de ruhsal sağlık sorunları olan insanları teşhis ve tedavi etmek üzere eğitilmektedirler. Ancak psikologlar ve psikiyatristler aynı işi yapmamaktadır. Bu mesleklerde çalışan insanların birbirinden farklı eğitim altyapıları, meslek öğrenimleri ve hastalıkların tedavi süreçlerinde farklı rolleri vardır. Psikiyatristlerin, psikologlardan farklı olarak psikiyatr alanında yaptıkları ihtisas ve uzmanlaşmadan gelen gelişmiş niteliklerle beraber tıp doktorluğu lisans dereceleri vardır. Psikiyatristler ruhsal sağlık sorunları olan insanları tedavi etmek üzere; konuşma terapisi, ilaçlar ve diğer tedavi yöntemlerini kullanmaktadırlar.
Psikologlar ise 4 yıllık lisans eğitimlerine ek olarak Felsefe Doktorluğu (PhD – Doctor of Philosophy) ve Psikoloji Doktorluğu (PsyD – Doctor of Psychology) gibi doktora derecelerine sahip olabilmektedirler. Psikologlar, ruhsal sağlık sorunlarını tedavi etmek için çoğunlukla konuşma terapisi yöntemini kullanmaktadırlar. Aynı zamanda diğer sağlık hizmeti veren kişi ya da kurumlar ve tüm tedavi programları için çalışma terapisi ile beraber danışman olarak da çalışabilmektedirler.
Bu iki meslek grubundan olan insanların kendi alanlarında çalışabilmeleri için lisansa sahip olmaları gerekmektedir. Psikologlardan farklı olarak psikiyatristlerin, mesleklerini yapabilmeleri için tıp doktorluğu lisansına sahip olmaları gerekmektedir. Bu iki meslek grubu arasındaki farklar hakkında daha fazla bilgi edinmek ve hangisine görünmeniz konusunda nasıl karar vermeniz gerektiğini öğrenmek için bu yazıyı okumaya devam edin.
İlginizi çekebilir: Psikolojinin Neden Bilişsel Arkeolojiye İhtiyacı Var?
Psikologluk ve Psikiyatristlik Mesleklerinin Uygulama Alanındaki Farkları
Psikiyatristler ve psikologlar ruhsal sağlık sorunlarını tedavi etmek amacıyla farklı yöntemler kullanmaktadırlar. Bazı zamanlar bu iki meslek grubundan insanlar birbirlerinden farklı alanlarda çalışırlar.
Psikiyatristler
Psikiyatristler aşağıda verilen alanların herhangi birinde çalışabilirler:
- Özel muayenehaneler
- Devlet hastaneler
- Ruh ve sinir hastalıkları hastaneleri
- Üniversitelerin eğitim ve araştırma hastaneleri
- Huzurevleri
- Hapishaneler
- Rehabilitasyon merkezleri ve programları
- Darülaceze merkezleri ve programları
Psikiyatristler genellikle ilaç tedavisi gerektiren ruhsal sağlık sorunlarına sahip insanları tedavi etmektedirler. Bu hastalıklara verilebilecek örnekler şu şekildedir:
- Anksiyete (kaygı) bozuklukları
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu
- Bipolar (iki uçlu) bozukluk
- Majör depresyon
- Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
- Şizofreni
Psikiyatristler yukarda verilenleri ve diğer ruhsal bozuklukları,
- Psikolojik testleri
- Hasta ile bire bir değerlendirme yapma yöntemini
- Hastalık belirtilerinin fiziki sebeplerini ortaya çıkarmak için çeşitli laboratuvar testlerini
kullanarak teşhis etmektedirler.
Pskiyatristler, hastalığınıza yönelik bir teşhis yaptıktan sonra sizi terapi için bir psikoterapiste yönlendirebilirler.
Psikiyatristlerin ruhsal sağlık sorunlarına yönelik yazdıkları ilaçlardan bazıları şunlardır:
- Antidepresanlar
- Antipsikotik ilaçlar
- Duygu durum denetleyicileri
- Uyarıcı ilaçlar
- Sakinleştirici ilaçlar
Psikiyatristler; bir hastaya bu ya da buna benzer ilaçlardan herhangi birini yazdıktan sonra o hastayı düzelme belirtileri ya da hastada herhangi bir yan etki olup olmadığını gözlemlemek amacıyla sık sık takip etmektedirler. Bu takiplerden elde ettikleri bilgilerden yola çıkarak kullanılan ilacın dozunda ya da türünde değişiklik yapabilmektedirler.
Bunlara ek olarak psikiyatristler diğer tedavi yöntemlerini de uygulayabilmektedirler. Örneğin:
- Elektroşok (Elektrokonvülsif) tedavisi: Elektroşok tedavisi beyine elektrik akımı gönderme uygulamasıdır. Bu tedavi yöntemi, genellikle diğer hiçbir tedavi yönteminin işe yaramadığı ağır depresyon vakalarında uygulanmaktadır.
- Işık tedavisi: Bu tedavi yönteminde, mevsimsel depresyonu tedavi etmek amacıyla özellikle çok fazla güneş ışığı almayan odalarda yapay ışıklar kullanılmaktadır.
Psikiyatristler, çocuklardaki ruhsal bozuklukların tedavisinde kapsamlı bir muayene yapmaktadırlar. Bu sayede bir çocuğun duygusal, bilişsel, eğitimsel, ailesel ve genetik sorunlarının altında yatan unsurları değerlendirebilmektedirler.
Bir psikiyatristin çocuklarla ilgili ruhsal bozuklukları tedavi etme yöntemlerine verilebilecek örnekler şunlar:
- Bireysel, grupsal ya da ailesel konuşma terapisi
- İlaçla tedavi
- Diğer doktorlar, okullardaki rehber öğretmenleri, toplumsal kuruluşlar ya da sosyal örgütler ile yapılan danışma hizmetleri
İlginizi çekebilir: Beslenme Psikolojisi: Mental sağlık ile diyet arasındaki ilişkinin bilimsel açıklaması nedir?
Psikologlar
Benzer şekilde, psikologlar da ruhsal sağlık sorunları olan insanlarla çalışmaktadırlar. Ancak psikiyatristlerden farklı olarak; ruhsal sağlık sorunlarını görüşmeler, psikolojik anketler ve gözlemler yaparak teşhis etmektedirler. Ruh sağlığı üzerine odaklanan bu iki meslek arasındaki temel fark psikologların ilaç yazma yetkilerinin olmamasıdır. Ancak günümüzde, sonradan edinilebilecek yetkinlikler sayesinde psikologlar, ABD’de aşağıda belirtilen 5 eyalette hastalarına ilaç yazabilmektedirler. Bu eyaletler şunlardır:
- Idaho
- Lowa
- Illinois
- Louisiana
- New Mexico
Bu eyaletlerin yanı sıra askeriyede, Indian Health Service (ABD’de Sağlık ve İnsan Hizmetleri kapsamında faaliyet gösteren bir kuruluş) ya da Guam’da çalışan psikologlar ilaç yazma yetkisine sahiptirler.
Bir psikolog, bir psikiyatristle aynı ortamda çalışabilmektedir. Örneğin:
- Özel muayenehaneler
- Devlet hastaneleri
- Ruh ve sinir hastalıkları hastaneleri
- Üniversitelerin eğitim ve araştırma hastaneleri
- Huzurevleri
- Hapishaneler
- Rehabilitasyon merkezleri ve programları
- Darülaceze merkezleri ve programları
Psikologlar, danışanlarını çoğunlukla konuşma terapisi ile tedavi etmektedirler. Bu tedavi yönteminde, danışan kişi terapisti ile karşılıklı bir şekilde oturup sorunları hakkında konuşur. Psikologlar, danışanlarıyla yaptıkları seanslar boyunca onlara kendi sorunlarını daha iyi anlayabilmeleri ve bu sorunlarla başa çıkabilmeleri için destekte bulunmaktadırlar. Bilişsel davranış terapisi, psikologların sıklıkla kullandıkları bir tedavi türüdür. Bu tedavi yöntemi temelde insanların negatif düşüncelerden ve bu tür düşünce biçimlerinden kurtulmalarına yardım etmek üzerine odaklanan bir yaklaşıma sahiptir.
Konuşma terapisinin pek çok şekli vardır. Örneğin:
- Terapistle yapılan bire bir görüşmeler
- Aile terapisi
- Grup terapisi
Söz konusu çocukları tedavi etmek olduğunda psikologlar, ruhsal sağlık yerine bilişsel işleyiş ve okul başarılarını değerlendirmeyi tercih edebilmektedirler. Ayrıca, psikologlar oyun terapisi gibi psikiyatristlerin genelde uygulamadıkları tedavi yöntemlerini de kullanabilmektedirler. Oyun terapisi, çocukların bir oyun odasında cüzi miktarda sınırlamalara tabii tutularak özgürce oynamalarına izin verilmesidir. Psikologlar, çocukları oyun oynarken gözlemleyerek çocuklardaki yıkıcı davranışları ve bir çocuğun neyi dışa vurmakta zorluk çektiğini kavrayabilmektedirler. Bu gözlem üzerine psikologlar çocuklara çeşitli iletişim becerilerini, sorun çözme becerilerini ve diğer pek çok pozitif davranışı öğretebilmektedirler.
Psikiyatristlerin ve Psikologların Aldıkları Eğitimdeki Farklılıklar
Uygulama alanındaki farklılıklara ek olarak psikologların ve psikiyatristlerin aldıkları eğitim ve eğitim süreçlerindeki mesleki gereksinimleri de birbirinden farklıdır.
Psikiyatristler
Eğitim gördükleri tıp fakültelerinden Tıp Doktorluğu lisans derecesi ile mezun olurlar. Psikiyatristlerin, eğitim gördükleri tıp fakültelerinden mezun olduktan sonra psikiyatr doktoru olabilmeleri için Tıpta Uzmanlık Sınavı’na (TUS) girmeleri, bu sınavda başarılı oldukları takdirde ise asistanlık eğitimi veren bir hastanede en az 4 yıl süren bir eğitimi tamamlamaları gerekmektedir. Asistanlık eğitimleri sırasında psikiyatristler, bulundukları hastanelerin poliklinikleri gibi çeşitli yerlerinde çalışırlar. Bu süreçte, ruhsal sağlık sorunlarını teşhis etmeyi ve ilaç, terapi ya da diğer tedavi yöntemlerini kullanarak bu hastalıkların nasıl tedavi edilmesi gerektiğini öğrenirler.
Psikiyatristler, asistanlık eğitimlerinde psikiyatr alanında uzmanlıklarını ve eğitimlerinin son yılında tez çalışmalarını da tamladıktan sonra “psikiyatrist” unvanına kavuşurlar. Psikiyatristlerin, uzmanlık eğitimlerine ek olarak aşağıda örnekleri verilen belirli bazı alanlarda ekstra uzmanlık eğitimi almaları mümkündür. Örneğin:
- Bağımlılık psikiyatrı
- Çocuk ve ergen psikiyatrı
- Geriatrik psikiyatri
- Adli psikiyatri
- Nöropsikiyatrist
- Örgütsel psikiyatrist
Psikologlar
Psikologlar, mesleklerini yapabilmek için 4 yıllık lisans eğitimi almaktadırlar. Ayrıca, lisans eğitimi sonrası alanında uzmanlaşmak isteyen psikologların; lisansüstü eğitime başvurarak psikolojinin, seçtikleri alt dallarında uzmanlaşabilmeleri de mümkündür. Yüksek lisansa ek olarak psikologların doktora eğitimi almaları da mümkündür. Psikologların, alabilecekleri iki çeşit doktora lisansı vardır:
- Felsefe Doktoru (Ph.D – Doctor of Philosophy)
- Psikoloji Doktoru (Psy.D – Doctor of Psychology)
Lisans eğitimlerini tamamlayan psikologlar; psikiyatristler gibi yüksek lisans veya psikolojinin spesifik bir alanında doktora eğitimi ile aşağıda verilen bazı alanlarda uzmanlaşabilirler. Örneğin:
- Klinik psikoloji
- Geropsikoloji
- Nöropsikoloji
- Psikanaliz
- Adli psikoloji
- Çocuk ve ergen psikolojisi
Psikiyatrist ve Psikolog Arasında Seçim Yapmak
Eğer ki ilaç kullanımı gerektiren daha komplike bir ruhsal sağlık sorununuz var ise bir psikiyatriste görünmeniz sizin için daha iyi bir seçenek olabilir. Bu komplike ruhsal bozukluklara verilebilecek örnekler şunlardır:
- Ağır depresyon
- Bipolar (iki uçlu) bozukluk
- Şizofreni
Eğer zor bir dönemden geçiyorsanız ya da düşüncelerinize ve davranışlarınıza dair daha iyi bir kavrayışa sahip olmak istiyorsanız bir psikoloğa görünmeniz sizin daha iyi bir seçim olacaktır. Eğer çocuğunuza yönelik tedavi arayan bir ebeveynseniz çocuğunuzu bir psikoloğa götürmeniz daha faydalı olacaktır. Çünkü psikologlar oyun terapisi gibi farklı türde faydalı terapiler ile tedavi uygulayabilmektedirler. Ancak çocuğunuzun ilaçla tedavi gerektiren daha komplike bir ruhsal sorunu var ise çocuğunuzu bir psikiyatriste götürmeniz daha iyi bir seçenek olacaktır.
Unutulmamalıdır ki depresyon ve anksiyeteyi de içeren pek çok yaygın ruhsal sağlık sorunu genellikle ilaç ve terapi tedavisinin birlikte uygulanmasıyla tedavi edilmektedir. Bu iki tedavi yönteminin de uygulanması gereken durumlarda aynı anda hem bir psikoloğa hem de psikiyatriste görünmeniz daha faydalı olacaktır. Bu tür ikili tedavilerde psikiyatristler ilaç kontrollerinizi yapalarken psikologlar ise düzenli terapi seansları yapmaktadırlar. Görüneceğiniz psikoloğu ya da psikiyatristi seçerken dikkat etmeniz gereken bazı şeyler vardır. Örneğin:
Seçeceğiniz psikiyatrist ya da psikoloğun:
- Muzdarip olduğunuz ruhsal sorunu tedavi etmede deneyiminin olması
- Sizi rahat ettirecek bir yaklaşıma ve tavra sahip olması
- Durumunuzu takip etmek için sizi sık sık görüşmeye çağırması
Psikoloğunuzu ya da psikiyatristinizi seçerken değerlendirmeniz gereken bir diğer şey ise seçeceğiniz uzmanın çalıştığı kurumdur. Bu iki meslek grubundan insanlar devlete bağlı kurumlarda çalışabildikleri gibi özel klinikler de çalışabilmektedirler. Bu yüzden görüneceğiniz uzmanı seçerken özel ve devlet kurumlarındaki psikolog ve psikiyatristler arasında ve alacağınız hizmette bir fark olup olmadığını araştırmanız faydalı olacaktır. Ayrıca unutulmamalıdır ki; devlet kurumlarında bu uzmanlara görünmek ücretsizdir. Özel kurumlarda bu uzmanların seans ya da görüşme başına isteyecekleri ücret kurumdan kuruma ya da uzmandan uzmana göre değişiklik göstermektedir.
İlginizi çekebilir: Psikolojinin Neden Bilişsel Arkeolojiye İhtiyacı Var?
Sözün Özü Şu Ki:
Psikiyatristlik ve psikologluk, ruhsal sağlık sorunları üzerine odaklanan iki farklı meslek grubudur. Bu iki meslek grubu arasında bazı benzerlikler bulunsa da sağlık hizmeti alanında birbirlerinden farklı roller oynamaktadırlar. Bu iki meslekten insanlar çeşitli ruhsal sağlık sorunlarını farklı yollar ile tedavi etmektedirler. Örneğin psikiyatristler terapi ve ilaç tedavisini aynı anda uygularlarken psikologlar ise terapi ile tedavi hizmeti vermek üzerine odaklanmaktadırlar.
ÇEVİRİ: NURETTİN TÜREMİŞ
Bunlar da ilginizi çekebilir
Size Her Şeyi Sorgulatacak 15 Psikolojik Gerilim Filmleri
Yorumlar 5