19 ve 20.yüzyılları önemli Avrupai yayılımcı politikalarına şahitlik etti, peki bu yayılımcı politikalar hangi teknolojik gelişmeler sayesinde bu kadar etkili oldu?
Avrupalı milletler 19.yüzyıldan önce çoktan büyümeye başlamışlardı, fakat Avrupa ekspanyonizminin (yayılımcılık) hızlanması Sanayi Devrimi yıllarının ortasından sonra olmuştur. Hem bilim hem de mühendislik alanında gelişmelerden ortaya çıkmış olan Sanayi Devrimi bu hızlı büyümenin temelinde yatmaktadır, bunun yanı sıra yaşam alanına, doğal kaynaklara ve yiyecek ihtiyacına yönelik talebi yükselten hızlı nüfus artışı da büyüme hızındaki artışın bir sebebi olmuştur.
Avrupalı milletler; kolonilerini genişletme, yeni topraklar ele geçirme ve yeni ticaret yollarını kontrol altına alma dürtüsü içerisindeydi. Ayrıca özellikle sonraki yıllarda teknoloji, Avrupa emperyalizminin doğuşuna katkıda bulunmada ve bunu kolaylaştırmada önemli bir faktör haline gelmişti. Avrupalı devletler yeni kaynaklar, ticaret alanları ve zenginlikler arayıp bunlar için rekabete giriştikçe askeri teknoloji alanındaki değişimin yanı sıra buhar gücünün, yeni imalathane ve tarım tekniklerinin, madencilik ve özütleme alanındaki yeni metodların ve yeni ilaçların günlük hayata girmesi, devimsel bir rekabete yola açarak Avrupa emperyalizminin doğmasına olanak sağlamıştır.
Ancak teknolojik gelişmeler Avrupalı devletlere büyüme imkanı sunarken aynı zamanda yüksek ulusal harcamaların yanı sıra sömürge başkaldırılarında ve devlet içi çatışmalara da yol açmıştır.
Buhar Gücü
Hakkında en çok konuşulan ve en önemli teknolojik gelişme buhar gücünün ortaya çıkışıydı. Buhar gücünün günlük hayata giren buharlı gemiler, Avrupalı milletlere kendi toprakları dışında kalan topraklara girilmesi ve bu toprakların fethedilmesi açısından büyük bir avantaj sağladı. Bu gemiler, Avrupalı birliklerin ve tüccarların geçmişteki yelkenli ve savaş gemilerinin ulaşmakta zorluklar çekeceği nehirler boyunca kara içinde kalmış ulaşımı zor olan yerlere gitmelerine olanak sağlamıştır.
Muhterem Doğu Hindistan Şirketinin bu gemileri kullanarak Burma Krallığına karşı açtığı modern tarihteki ilk büyük ölçekli nehir savaşı buharlı gemilerin gücünü göstermek adına iyi bir örnek olarak verilebilmektedir. Burma şehrinde 500 metre ilerlemeyi başaran bu gemiler savaşın, bu gemiler olmadan erişebilecekleri hızdan daha hızlı bir şekilde kazanılmasında en önemli rolü oynamıştır.
Bu başarı emperyalist çağda buhar güçlü savaş gemilerinin yardım amaçlı üretiminde artışa yol açmıştır. Buharlı gemiler ileriki yıllarda Afrika topraklarını ele geçirmek için verilen sömürgecilik mücadelesinde yıkıcı bir etkiyle kullanıldı. Bunun aksi olarak buharlı gemilerin hayata girmesinden önce milletler koloni kurma sürecine başlayabilmek için denizden kıyıya gelmek zorunda kalıyorlardı. Ancak buharlı gemilerle birlikte ortaya çıkan bu kolaylık, buharın gücünü ve Avrupalı güçlerin, sadece deniz açıklarındaki toprakların değil kaynakların daha bol olduğu ülke içindeki yerleri hızlı ve etkili biçimde fethetmesine yönelik yardımın önemini göstermektedir.
Sanayileşme
Avrupa’daki sanayileşmenin küresel ekonominin kurulmasında önemli bir etkisi vardı. 19.yüzyılda pek çok Avrupa ülkesi, küresel ekonomide patlamalara yol açan malların önemli bir ihracatçısı konumuna ulaştı. Bu durum yeni ticaret ve finans politikalarının ve de ulaşım ve taşımacılık devriminin ortaya çıkışına sebebiyet verdi. Ülkeler arası kullanılan para birimleri altın standardına sabitlendi ki bu onlara daha güvenilir bir hale getirdi. 1850 ve 18914 yılları arasında dünya ticareti, tarımsal faaliyetleri, tekstil fabrikalarının ve Avrupa içerisindeki üretimin artışından dolayı neredeyse %600 oranında artış gösterdi ve bu durum doğru miktarlarda mal üretebilmek amacıyla ham madde ve kaynak talebinde artışa yol açtı.
Talepteki bu artış, yeni ticaret yolları kurmaya yönelik bir rağbete sebep oldu ve bu yüzden sömürgeleşme, yeni kaynaklar arama açısından daha önemli bir hale geldi. Dolayısıyla bu endüstriyel teknolojik ilerleme emperyalizm çağının etkilerini artırdı ve sömürge topraklarının genişlemesine katkıda bulundu. Diğer taraftan ise sömürgelerin kurulmasının hemen ardından sömürgeler içerisinde yeni üretim ve tarım teknolojileri ile demiryolları, tedarik zincirinde hızlanma sağlamak kullanıma sunuldu, ki bu da güvenliğe ve sırasıyla yerli halka iş olanağı sağlayan istikrara yönelik talepte artışa yol açtı
Askeri Teknoloji
19.yüzyılda askeri teknolojinin gelişmesi, sömürge topraklarını genişletmenin başarısında önemli bir unsurdu. Avrupalı güçler buharlı gemilerin gücünü fark ettiklerinde ahşap yerine demir kullanarak daha fazla koruma ve dayanıklılık sağlamak amacıyla bu gemileri yeniden inşa ettiler, bu gemilere güvertelerde farklı yönlere dönebilme özelliğine sahip yuvalara monte etilmiş sil*hlar ve roketatarlar taktılar; ki böylece bu gemilerin yıkım güçleri arttı. Bu gemilerin ilk büyük kullanımı İngilizlerin ast rütbedeki Çin donanmasına karşı kullandıkları 1840 yılındaki Afyon savaşında ortaya çıkmıştır.
Bu savaş İngilizlerin savaş alanındaki hisarları kolayca ele geçirmesi ile sonuçlandı, ki bu da İngilizlere Çin yelkenlilerini yok ederek, hisarları bombalayarak ve yerli halklara korku saçarak nehirler boyunca ilerlemelerine imkan verdi. Deniz savaşlarındaki gelişmeler öyle bir yıkıcı etkiyle kullanıldı ki Britanya kendi lehlerine olan isteklerini Çin’e dayatmayı başardı ve Çin ile tamamen Britanya lehine olan bir ticaret antlaşması imzaladı, ki bu antlaşma Britanya’nın sömürgesel genişlemesini güvence altına almada hatırı sayılır derecede büyük bir öneme sahiptir.
Denizde savaşlarındaki tüm bu gelişmeler yaşanırken aynı zamanda da karadaki savaşlarda ve ateşli sil*hlarda da bir takım gelişmeler yaşanıyordu. Çakmaklı misket tüfekleri, kasaturalar ve topların kullanımı bırakıldı ve bunların yerine ikisinin de daha yüksek atış hızı sağladığı arka uç ve fişek haznesinden (şarjör) dolan tüfekler ve maksim makinalı tüfeği kullanılmaya başlandı. Ayrıca yiv ve setlerin piyasaya çıkmasıyla birlikte bu sil*hların isabet hassasiyetleri ve etkileri önemli ölçüde arttı. Bu teknolojik adaptasyonlar Britanya’ya pek çok düşman güç üzerinde ezici bir üstünlük sağladı.
Bu sil*hlar, yerli sil*hların Avrupalılarınki kadar güçlü olmadığı Afrika’da yıkıcı bir etkiyle kullanıldı. Örneğin 1889 yılındaki Anglo-Zulu Savaşı’nda az sayıdaki İngiliz birlikleri, on binlerce kişiden oluşan Afrika ordusunu yenmeyi başardı. Bu olay, modern askeri teknolojinin bir düşman güç üzerinde sahip olabileceği gücü ve sömürgeler üzerinde askeri güç üstünlüğüne sahip olmanın ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Ayrıca bu üstün askeri güç, hepsinin sömürge imparatorluklarının genişlemesinde gerekli olduğu insan, mal ve kaynak taşımayı daha kolay ve hızlı hale getirerek güvenliği artırmıştır.
Tıp İlmi
Tıbbi bilgi ve birikimin ilerlemesi, Avrupa birliklerinin sıtma gibi Afrika’da görülen hastalıklara karşı bağışık olmamalarından dolayı başlıca Afrika toprakları üzerinde verilen sömürgecilik mücadelesinde olmak üzere sömürge topraklarını genişletmede Avrupalılara kayda değer bir yardım sağlamıştır. Bu gelişmeden önce Afrika toprakları üzerinde verilen savaşlarda, askerler bir düşman ile yüz yüze gelemeden sıklıkla sıtmadan dolayı ölüyorlardı; ki bu durum da Avrupa’nın Afrika’yı sömürgeleştirme işlemine engel oluyordu. Ancak bu önleyici durum sıtma ilacının bulunmasıyla son buldu. Bu ilacın bulunması tıbbi teknolojik araştırmalarda büyük bir şans haline gelmiştir. Bu ilaç sıtmayı tamamen tedavi etmemesine rağmen pek çok insanı ölmesine engel olup rehin görevleri için mevcut kılmıştır. Tıp alanındaki bu ilerleme, en sonunda Avrupa milletlerinin büyümelerini ciddi anlamda etkileyen bir hastalık tehlikesi olmadan Afrika topraklarını işgal etmesine olanak sağladı.
Teknolojinin Negatif Etkileri
Teknoloji sömürgeci genişlemede büyük yardımlar sağlarken aynı zamanda doğrudan doğruya yeni topraklar, kaynaklar ve ticaret yolları için verilen rekabette daha fazla çatışmaya yol açıyordu ve bunun sonucu olarak daha fazla savaş ve ayaklanma meydana geliyordu. Güney Afrika’da İngiliz devletine karşı isyan ettikleri 1899 yılında gerçekleşen Boer Savaşı buna iyi bir örnek olarak gösterilebilir. Bu savaşta Afrikalılar, İngilizlere olmasını umduklarından çok daha zorlu bir mücadele gücüne sebep oldular. Ayrıca Afrikalılar, savaş sırasında İngilizlerinkiyle benzer sil*hlar kullandılar ve İngilizler için bu durum Güney Afrika’ya daha fazla asker gönderilmesi gerektiği anlamına geliyordu; ki bu yüzden İngiliz devletinin yapması gereken harcama çok ciddi miktarda artmıştı.
Sonuç
Teknolojideki ilerlemeler, duman gücünün, sanayileşmenin, küresel ekonominin, tıbbın ve askeri teknolojinin başarısı sayesinde Avrupa’nın sömürge topraklarını büyütmesinde açıkça görülebilecek derecede önemli bir kısma sahiptir. Bu yenilikler; milletlerin yeni topraklara ulaşmasına, yeni kaynaklar elde etmelerine ve ticaret yollarını korumalarına olanak sağlamıştır.
Teknoloji, yeni toprakları en derin şekilde ele geçirebilmek ve kaynakları daha hızlı elde edip dağıtabilmek için gereken araçlarına ve buna ek olarak daha verimli bir üretim ve askeri çalışma gücü sağlayan gelişmiş tıbbi koruma ve tedavi yöntemlerine olanak sağlamıştır. İleri askeri teknoloji avantajı, sömürge kuran güçlere düşmanları üzerinde önemli bir avantaj elde etme imkanı verdi.
Tüm bunların yanı sıra teknoloji, büyüyen Avrupa devletlerinde refah seviyesini artırmak için gerekli olan istikrarı ve güvenliği sağlayabilen güçlü askeri kuvvetlerin oluşumunun yanı sıra yeni askeri üs ve karakol binalarının oluşumuna da olanak sağlamıştır.
ÇEVİRİ: NURETTİN TÜREMİŞ
Bunlar da ilginizi çekebilir
2021’de En İyi İş ve Teknoloji Trendler
Dünyanın En Tehli̇keli 5 Yolu!
Yorumlar 4