Antisosyal Kişilik Bozukluğu Nedir? Belirti, Teşhis ve Tedaviler

Antisosyal Kişilik Bozukluğu nedir diye soracak olursak, bir ruh sağlığı durumudur. Buna sahip olan bir kişi, başkalarının haklarını göz ardı etme modeli sergiler. Ortak özellikler arasında aldatıcı, manipülatif ve suç oluşturan davranışlar bulunur. Antisosyal kişilik bozukluğuna bazen sosyopati denir. Ancak bu klinik bir terim değildir. Antisosyal kişilik bozukluğu olan insanlar bazen tipik, üretken yaşamlar sürerler.

Bununla birlikte,genellikle kendilerine ve başkalarına fayda sağlayacak ilişkilerde, duygularda ve kararlar vermede zorluk yaşarlar. Prevalans net değildir, ancak bazı tahminlere göre, insanların% 1-4’ünde antisosyal kişilik bozukluğu vardır. Erkeklerin tanı alma olasılığı kadınlara göre 5 kat daha fazladır. Bu makale, semptomları, nedenleri, tedavileri ve psikopatiyle ilişkisi dahil olmak üzere antisosyal kişilik bozukluğuna genel bir bakış sunmaktadır.

İlgili Konular

Mandela Etkisi Nedir? Gerçek mi Yoksa Yanlış Hatırlama mı?

Empati: Başkalarını Anlamak Hayatımızı Nasıl Değiştirir?

Narsist Nedir? Narsist Kişilik Bozukluğu ile Başa Çıkma Rehberi

Antisosyal Kişilik Bozukluğu Nedir?

Kişilik bozuklukları, bir kişinin düşünme, hissetme ve davranış biçimini etkileyen bir grup ruh sağlığı durumudur. Bu tür bir bozukluğun semptomları, refahı deneyimleme ve tipik ilişkiler kurma yeteneğini zayıflatabilir. Antisosyal kişilik bozukluğu olan bir kişide, düşünceler ve davranışlar, başkalarının haklarına aldırmama ve ihlal etme ile karakterize edilir.

Bu genellikle şu şekilde ortaya çıkar:

Kişisel çıkar için aldatıcı veya manipülatif davranış
Suçlu davranışı
Başkalarının güvenliği ve seçimlerine aldırış etmemek
Sorumsuz eylemler

Bu rahatsızlığa sahip kişiler de pişmanlık duymama eğilimindedir. Kırıcı eylemlerin sonuçlarına kayıtsız görünebilir veya başkalarını incitmenin, kötü muamelenin veya başkalarından çalmanın nedenlerini mantıklıymış gibi düşünebilirler. Bu sağlık sorunu, duyguları bozan ve birçok kişinin aşırı veya mantıksız olarak değerlendireceği davranışlara yol açan bir grup durumdan biri olan B kümesi kişilik bozukluğudur. Bir kişi,18 yaşından itibaren antisosyal kişilik bozukluğu tanısı alabilir. Ancak belirtilerin 15 yaşına yakın bir yerde ortaya çıkabileceğine dair kanıtlar vardır. Benzer belirtiler gösteren çocuklar ve daha küçük gençler, davranış bozukluğu teşhisi alabilir.

Belirti ve Bulgular

Zaman zaman herkes aldatıcı veya manipülatif bir şekilde hareket edebilir. Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişilerde bu eylemler yaygın ve esnektir. Çeşitli bağlamlarda ortaya çıkarlar ve kişi genellikle pişmanlık duymaz. Antisosyal kişilik bozukluğu için klinik testler yoktur. Bunun yerine teşhis, kişinin davranışlarına ve düşünce süreçlerine dayanır. Klinisyenler, antisosyal kişilik bozukluğu da dahil olmak üzere ruh sağlığı koşullarını teşhis etmek için Ruhsal Bozuklukların Teşhis ve İstatistik El Kitabı, Beşinci Baskı (DSM-5) ‘i kullanır. DSM-5’e göre, bir doktor bu bozukluğu en az 18 yaşında olan ve aşağıdaki belirtilerden en az üçünü gösteren bir kişide teşhis edebilir:

Reklam

Tekrarlanan antisosyal eylemler: Bunlar, taciz, hırsızlık veya yasadışı işgal gibi kişinin toplumunda tutuklama nedeni olan eylemler olabilir.
Kişisel kazanç için aldatıcı davranış: Bu, tekrar tekrar yalan söylemeyi veya sahte kimlikler üstlenmeyi içerebilir.
Dürtüsel davranış: Bu, iş, ev veya ilişkilerde ani değişikliklere yol açabilir.
Sinirlilik ve saldırgan davranış: Bu, sık fiziksel kavgaları veya saldırıları içerebilir.
Güvenliği göz ardı etme: Bu, kişisel güvenlik veya başkalarının güvenliği için geçerli olabilir. Hız yapmak, sarhoşken araba kullanmak, birden fazla kaza yapmak veya bir çocuğu ihmal etmek olabilir.
Sorumsuz eylemler: Bu, işi veya mali taahhütleri etkileyebilir.
Pişmanlık hissiyatsızlığı: Bir kişi, örneğin, sebep olduğu zararı mantıklı gösterebilir veya kayıtsız görünebilir.

İlginizi çekebilir: Anksiyete Doğal Yollarla Nasıl Giderilir?

Antisosyal kişilik bozukluğu olan bir kişi, başkalarının isteklerini, haklarını ve duygularını göz ardı eder. Para,seks veya güç elde etmeyi de içerebilecek kişisel kazanç için başkalarını aldatabilir ve cezbedebilirler. Manipülasyon, saldırganlık ve sorumsuz davranış kalıpları ilişkileri çok zorlaştırabilir.

Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişiler bunları da yaşayabilir:

Disfori, yaşamla ilgili genel bir memnuniyetsizlik
Sık gerginlik
Can sıkıntısına tahammül edememek
Depresif ruh halleri

Ayrıca, antisosyal kişilik bozukluğu dahil olmak üzere bazı kişilik bozuklukları olan kişiler, genel nüfusa göre intihara teşebbüs etme riski daha yüksek olabilir.

İntiharı Önleme

Kendine zarar verme, intihar veya başka bir kişiye zarar verme riski olan birini tanıyorsanız:

Zor soruyu sorun: “İntihar etmeyi düşünüyor musunuz?”
Kişiyi yargılamadan dinleyin.
911’i veya yerel acil durum numarasını arayın veya eğitimli bir kriz danışmanına danışın.
Profesyonel yardım gelene kadar kişiyle birlikte kalın.
Silahları,ilaçları veya diğer potansiyel olarak zararlı nesneleri ortadan kaldırın.

Teşhis

Bir kişi, bir suçtan hüküm giydikten sonra veya anksiyete, depresyon veya kronik ilişki sorunları için tedavi aradıktan sonra antisosyal kişilik bozukluğu için bir değerlendirme alabilir. Bununla birlikte, antisosyal kişilik bozukluğu olan çoğu insan tedavi istemez ve tanı almaz. Bir doktor bu teşhisi tek bir eyleme veya birkaç olaya dayandırmaz. Ayrıca, kişinin davranış kalıpları madde kötüye kullanımı, travma veya bilişsel engellilik gibi başka faktörlerle açıklanabiliyorsa, bu teşhisi koymazlar. Antisosyal kişilik bozukluğu olan herkesin duygularına göre hareket etmediğine dikkat etmek önemlidir. Ayrıca, başkalarının haklarını ihlal eden herkesin akıl sağlığı sorunu yoktur.

İlginizi çekebilir: Anksiyete İçin Soğuk Duş: Yardımcı Olur mu?

İlgili Koşullar

Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişiler, aşağıdakiler gibi başka ilişkili koşullara sahip olabilirler:

Anksiyete bozuklukları
Depresif bozukluklar
Madde kullanım bozuklukları
Bir kumar sorunu veya dürtü kontrolü ile ilgili diğer sorunlar

Ayrıca diğer kişilik bozuklukları, özellikle diğer B kümesi bozuklukları için tanı kriterlerini karşılayan özelliklere sahip olabilirler: borderline, narsisistik ve histrionik kişilik bozuklukları.

Sosyopati ve Psikopati

Bazı araştırmacılar, psikopatinin antisosyal kişilik bozukluğunun bir alt türü olduğuna inanıyor. Diğerleri psikopatinin ayrı bir durum olduğuna, ancak ikisinin örtüştüğüne inanıyor. DSM-5, psikopatiyi antisosyal kişilik bozukluğunun bir çeşidi olarak tanımlar. Psikopatiyi, kaygı veya korku eksikliği ve zararlı davranışları maskeleyebilecek baskın, cesur bir etkileşim tarzı olarak tanımlar. Benzer şekilde, Ulusal Sağlık ve Bakım Üstünlüğü Enstitüsüne göre, psikopati veya tehlikeli ve şiddetli kişilik bozukluğu olan kişiler, antisosyal kişilik bozukluğu olanların az bir kısmını oluşturuyor. Aynı zamanda, bu bireylerin başkalarına zarar verme riski çok yüksektir.

Nedenler ve Risk Faktörleri

Araştırmacılar, antisosyal kişilik bozukluğunun kesin nedenini bilmiyorlar. Ancak genetik, çevresel ve kültürel faktörlerin tümünün gelişiminde rol oynayabileceğini düşünüyorlar. Örneğin, kalıtsallık tahminleri %38-69 arasında değişir. Bu bozuklukla bağlantılı bazı çevresel faktörler, fiziksel istismar, cinsel istismar veya ihmal gibi olumsuz çocukluk deneyimlerini içerir. ADHD olarak bilinen davranış bozukluğu veya dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun çocukluk deneyimleri de antisosyal kişilik bozukluğuyla bağlantılıdır. Erkeklerin tanı alma olasılığı kadınlara göre 3 ila 5 kat daha fazladır.

Tedaviler

Tedaviler kişinin öfke, sıkıntı, kaygı ve depresyon duygularını yönetmesine yardımcı olmayı amaçlar. Amaç,antisosyal davranışları ve eylemleri azaltmak, en önemlisi bireye ve etrafındaki diğerlerine fayda sağlamaktır. Bu tedaviler için kanıt temeli şu anda sınırlıdır. Semptomları yönetmek zor olabilir ve nispeten yüksek oranda insan tedavilerini erken bırakmaktadır. İnsanlar genellikle depresyon, anksiyete ve madde kullanımı gibi birlikte ortaya çıkan durumları ele alan yaklaşımlardan yararlanır. Uyuşturucu veya alkol kullanımının saldırganlık ve dürtüsellik riskini artırması muhtemeldir. Bu nedenle, herhangi bir maddenin kötüye kullanımını tedavi etmenin önemli faydaları olabilir.

Antisosyal kişilik bozukluğunun tedavisinde:

Psikoterapi, bir kişinin yıkıcı düşünce kalıplarını düzenlemesine davranışları ve başkalarıyla ilişki kurma yolları etrafında çalışmasına yardımcı olabilir.

Grup temelli terapi, dürtüsel eylemleri, antisosyal davranışları ve başkalarıyla ilişki kurarken karşılaşılan zorlukları ele almaya yardımcı olabilir.

SSRI’lar olarak bilinen duygudurum dengeleyiciler veya seçici serotonin geri alım inhibitörleri, dürtüsel ve agresif davranışta yardımcı olabilir ve antipsikotik ilaçlar herhangi bir paranoyayı kontrol altına alabilir.

Bununla birlikte, hiçbir ilaç antisosyal kişilik bozukluğu için özel olarak tasarlanmamıştır. Arkadaşlar, aile ve sağlık hizmeti sağlayıcıları, antisosyal kişilik bozukluğu olan kişilere bakmayı çok zor bulabilir. Ulusal Akıl Hastalığı Birliği, aile üyeleri ve bakıcılara, zihinsel sağlık sorunu olan bir kişiye kendine bakarken nasıl destek olacakları konusunda tavsiyeler sunar.

Genel Bakış

Antisosyal kişilik bozukluğu ömür boyu süren bir durumdur. Bir doktor 18 yaşında teşhis koyabilir, ancak özellikleri birkaç yıl önce de netleşebilir. Semptomların ve ilişkili suçların ciddiyeti, bir kişinin gençliğinin son yaşlarında en yüksek olma eğilimindedir ve yaşla birlikte azalır. Ortalama 35 yaşına kadar da bu durum git gide azalır. Antisosyal kişilik bozukluğunun tedavisinin etkinliğine ilişkin araştırmalar şu anda çok sınırlıdır. Bir kişi için işe yarayan bir başkası için işe yaramayabilir.

Bununla birlikte, tedaviler bir kişinin semptomlarını yönetmesine, kötüye madde kullanımına ve depresyon gibi birlikte ortaya çıkan durumları hafifletmesine yardımcı olabilir. Bir terapistle çalışmak ve davranışta anlamlı değişiklikler yapmaya kararlı olmak tedavinin başarısını artırabilir. Araştırmalar devam ederken, doktorlar bu karmaşık zihinsel sağlık durumunu ve buna sahip olan insanlara en etkili bakım yöntemlerini daha iyi anlamaktadırlar.

Deniz Bora ERGÜN