Milattan önce 70/69 da doğmuş ve milattan önce 30 da yaşamını yitirmiş olan Kleopatra, tarihte Jül Sezar’ın sevgilisi ve Mark Antony’nin (Marcus Antonius) karısı olarak ün salmış bir Mısır kraliçesidir. Babası XII.Ptolemaios`un ölümü üzerine M.Ö.51 de kraliçe olmuş daha sonra ülkeyi sırasıyla XIII. Ptolemaios ve XIV.Ptolemaios olmak üzere iki kardeşi ve oğlu XV.Ptolemaios Sezar ile yönetmeye devam etti. Roma ordusu kendi birleşik ordularını yendikten sonra Kleopatra ve Antony intihar etmiş ve böylece ülkenin yönetimi Romalılara devredilmiştir. Kleopatra, Roma politikasını derinden etkilemiştir. Daha önce antik çağda hiçbir kadının yapamadığı şekilde romantik ve cezbedici kadının temsilcisi olma boyutuna erişmiştir.
Kleopatra Hakkında Kısaca
Doğum tarihi: MÖ 69, İskenderiye, Mısır
Ölüm tarihi ve yeri: MÖ Ağustos 30, İskenderiye, Mısır
Defnedildiği yer: Tomb of Antony and Cleopatra
Eşi: Marcus Antonius (e. MÖ 32–MÖ 30), XIII. Ptolemaios (e. ?–MÖ 47), XIV. Ptolemaios
Hanedan: Ptolemaios Hanedanı
Çocukları: Kleopatra Selene II, Caesarion, Ptolemy Philadelphus, Aleksandros Helios
Kardeşleri: XIII. Ptolemaios, XIV. Ptolemaios, IV. Arsinoe, IV. Berenis, Ptolemy VI Philometor
Kleopatra Kimdir?, Hayatı ve Hüküm Sürme Süreci
Kral XII.Ptolemaios Auletes’ in kızı olan Kleopatra, Mısırı Büyük İskenderin milattan önce 323 te olan ölümü ve Mısırın istilası olan milattan önce 30 yılı arasındaki süreç dahilinde yönetmiş olan Makedonya Hanedanlığının son varisi olacaktı. Bu kuşak, daha sonra Mısırın kralı olacak İskenderin generali I. Ptolemaios Soter tarafından kurulmuştu. Kleopatra, klasik yazar Plutarch ‘nin belirttiği üzere evde kendi başına Mısır dilini öğrenmiş ve politik sebeplerden ötürü kendisini aynı zamanda kendisininde Isıs ‘in sembolü olduğunu iddia eden bir başka Kleopatra’dan ayırmak için bir sembol niteliği taşıyan yeni Isis olarak tanımlamış olmasına rağmen aslında Makedonya kökenliydi. Ayrıca Mısır ‘la çok az (belki de hiç) kan bağı vardı.
Kleopatra‘nın para üzerindeki resimleri; hassas yapılı ağız, sıkı çene, canlı gözler, geniş alın ve çıkıntılı burnuyla güzelden ziyade adeta yaşayan bir sima uyandırıyor. XII.Ptolemaios milattan önce 51 yılında öldüğü zaman tahtı oğlu XIII.Ptolemaios ‘e ve kızı Kleopatra VII ye geçti. İkisinin, babalarının ölümünden sonra evlenmiş olması muhtemel olsa da kanıtlanmış değildir. Kardeşinden sekiz yaş büyük olan 18 yaşındaki Kleopatra ülkenin baskın yöneticisi olmuştur. Kanıtlar gösteriyor ki Ptolemaios `un isminin Kleopatra‘nınkinden önce geldiği ilk hüküm milattan önce 50 yılının Ekim ayında verilmiştir. Kısa süre sonra Kleopatra bir ordu yetiştirip Mısır`ın doğudaki sınırı olan Pelusium da kardeşine karşı savaştırmak üzere Suriye`ye kaçmıştır. XIII.Ptolemaios `un Pelusium`a sürgün etmiş olduğu Romalı general Pompey`in katledilmesi ve Jul Sezar`ın gelişi ülkeye geçici huzur getirmiştir.
Kleopatra – Sezar
Kleopatra, tahtının geri kazanılmasının tek yolunun Romanın yani Sezar`ın desteğini almak olduğunu iyi biliyordu. Her ikisi de diğerini kullanma peşindeydi. Sezar, tahtını korumakta güçlük çektiğinden dolayı Kleopatra`nın babası Auletes ten kalan borçlar için para arayışındaydı. Kleopatra ise tahtını koruma ve eğer mümkünse Ptolemaios’lar dönemindeki ihtişamını elde etme ve zamanında Suriye ve Filistin`i de içeren yetki alanını geri kazanma konusunda ısrarcıydı. Sezar ve Kleopatra zamanla birbirlerine aşık olur ve istila altındayken kışı İskenderiye`de geçirirler. Romalıların ilkbaharda tekrar gelişi üzerine XIV.Ptolemaios kaçar ve Nil Nehrinde boğularak ölür böylece Kleopatra tekrar tahtına döner. Milattan önce 47 yılında İskenderiyelilerin Küçük Sezar olarak adlandırdıkları Ptolemaios Sezar`ı doğurur. Gerçek babasının Sezar olup olmadığı ise bilinmiyor.
Sezar`ın karşıt güçlerin kökünü kurutması iki yılını aldı. Milattan önce 46 yılında Roma`ya döner dönmez bir generalinin anısına düşman güçlerinin yenilgiye uğratılması şerefine Kleopatra`nın düşmancıl kardeşi Arsinoe`nin defilesinin de yapıldığı 4 günlük kutlama yapmıştır. Kleopatra, kocası kardeşi ve oğlu ile beraber Roma`ya en az bir devlet ziyareti gerçekleştirmiştir. Kendisi Sezar`ın özel villasında Tiber Nehrinin kıyısında konaklamış ve kendisi için Sezar`ın dahil olduğu Julian ailesi atası Venus Genetrix tapınağında yapılmış altın heykeli görme şerefini de elde etmiş olabilir. Sezar milattan önce 44 yılında katledildiğinde Kleopatra Roma’daydı.
Kleopatra ülkeyi oğlu Ptolemaios Sezar ile yönetmeye başlıyor
İskenderiye`ye dönüşlerinin hemen ardından XIV.Ptolemaios ölür ve Kleopatra ülkeyi oğlu Ptolemaios Sezar(Caesarion) ile yönetmeye başlar. Filipinler Savaşında Sezar`ın intikamı alındıktan sonra Mark Antony, Sezar`ın yeğeni olan Octavian`ın sıkıntılı bir kişiliğe sahip olması gerekçesiyle Sezar`ın gerçek varisi olarak görünmeye çalıştı. Daha sonra Antony, Sezar ın ölümü arkasında rolü olup olmadığını anlamak için Kleopatra‘yı yanına çağırır. Hediyeler yüklenerek gelen Kleopatra beklentiyi artırmak amacıyla yola çıkışını geciktirmişti. Kleopatra şehre yeni İsis`i andıran elbisesiyle Tarsus Nehrini yararak girer. Kendini tanrı Dionysus ile özdeşleştirmiş olan Antony, bu görüntü karşısında adeta büyülenmiştir. İtalya daki karısı Fulvia nın orada genç Octavian baskısı altında yaşadıklarını unutan Antony, Kleopatra’ya koruma altında olan bir egemenlikten ziyade bağımsız bir monarşiymiş gibi davranmak üzere İskenderiye ye gider.
İskenderiye de Kleopatra ve Antony kimi tarihçilerin ahlaksızlık ve sapkınlık, kimilerinin ise gizemli tanrı olan Dionysus ‘a ibadet olarak yorumladığı birer hayat tarzı içinde yaşayan eşi görülmemiş bir toplum yapısı inşa etmiştir. Milattan önce 40 yılında Kleopatra, İskender Helios ve Kleopatra Selene adlı ikizleri dünyaya getirir. Antony ise Octavian ile beraber geçici bir yerleşim birimi oluşturmak için çoktan Kleopatra`yı terk edip İtalya ya dönmüştür.
Parthia Seferi
Bu yerleşim biriminin teminatı olarak orada Oktavian ın kız kardeşi olan Oktavia ile evlenir. (Fulvia ölmüştür) Üç yıl sonra Antony, Oktavia ile asla anlaşamadıklarını anlar ve tekrar Kleopatra ‘ya döner. Antony Kleopatra ‘dan daha önce ertelemiş olduğu Parthia Seferi için maddi yardım talep eder. Kleopatra bunun karşılığında Suriye`nin büyük bir kısmı Lübnan ve zengin Eriha şehri de dahil olmak üzere Mısır`ın doğu kesimlerinin çoğunu geri talep eder.
Parthia Seferi, geçici Ermenistan istilasında olduğu gibi pahalı bir yenilgi olmuştu. Buna rağmen milattan önce 33 yılında Antony İskenderiye`ye zaferden dönülmüş gibi geri döner. Bu kutlama “İskenderiye Bağışları” olarak bilinen ikinci bir kutlama ile devam eder. Kalabalıklar, Antony ve Kleopatra ‘nın gümüş zeminde altın tahtlarda çocukları ile beraber oturduklarını seyretmek üzere adeta akın akın gelmektedir.
Antony, bu sıralar Caesarion, Sezar`ın oğlu olduğunu iddia ederek Octavian`ı tahttan indirme çabası içine girer. Kleopatra kralların kraliçesi, Caesarion kralların kralı olarak görülüyordu. İskender Helios`a Ermenistan ve Fırat ötesindeki topraklar, küçük kardeşi Ptolemaios`a ise bölgenin batısı hediye edilmişti. Kız kardeşleri ise modern Libya da bir şehir yönetimi ile ilgilenecekti. Roma`dan bakınca Octavian, Antony`nin geniş ailesini modern dünyaya hükümdar kılma çabasını görebiliyordu. Bunun üzerine propoganda savaşları patlak verecekti. Octavian, Antony`nin Roma`ya ait mülkleri bir kadına bağışlamanın yanısıra Mısır`da Kleopatra ile beraber gömülmek bile istediğine dair iddialar öne sürer. Antony`nin aynı zamanda başkenti Roma`dan İskenderiye`ye taşımak istediğine dair söylentiler de yayılır.
Kleopatra Nasıl Öldü?
Antony ve Kleopatra milattan önce 32-31 yılı kışını Yunanistan`da geçirir. Roma Senatosu Antony`i bir sonraki yıl muhtemel olan konsolosluk yetkisinden mahrum bırakır. Ayrıca Kleopatra`ya karşı savaş ilan eder. Milattan önce 2 eylül 31 yılında Octavian`ın Antony ve Kleopatra`nın ortak kuvvetlerine karşı başlattığı Aktium deniz savaşı Mısırlılar için bir felaket niteliği taşımıştır. Antony ve Kleopatra Mısır`a kaçar ve Kleopatra türbesinde kalırken Antony son savaşını gerçekleştirmek üzere ayrılır. Kleopatra`nın öldüğü yalan haberini alan Antony kılıcının üzerine düşer. Sadakatin son göstergesi olarak Antony kendisini Kleopatra`nın yanına taşıttırır ve ona Octavian ile barışması emrini verdikten sonra ölür.
Kleopatra Antony`yi gömer ve ardından intihar eder.
Kesin olmamakla beraber tarihçiler Kleopatra`nın kendisini Mısır Kobrası aracılığıyla sadakatin göstergesi olarak öldürdüğünü yazar. Öldüğünde 39 yaşında 22 yıllık kraliçe ve Antony ile 11 yıllık evliydi. Kendi istekleri olduğu üzere beraber gömüldüler ve onlarla beraber Roma Cumhuriyeti de gömüldü.
Çağlar Boyunca Kleopatra
Tarih boyunca kendi topraklarında tanınmış olsalar da Mısır kraliçelerinin çoğu dış dünyada çok az üne sahipti. Hanedanlık çağı bittiğinde ve resim yazısı silinmeye başladığında kraliçelerin hikayeleri unutuldu ve tapınakları Mısır kumları altında yok oldu. Fakat Kleopatra`nın hikayesi uzun sürmüş ve Roma İmparatorluğunun kuruluşunda da rol almıştır bu sebeple onun hikayesi asla unutulamamıştır. Octavian ise Roma tarihinin yönetim hakkı kendisine aitmiş gibi yazılması konusunda kararlıydı. Bunu elde etmek için kendi otobiyografisini yayınlamış ve Roma`nın resmi kaynaklarını sansürlemiştir. Kleopatra iktidara gelmek için çok uğraşmış olduğu için onun hikayesi Octavian`ınkinin bir alt başlığı olarak yansıtılmış fakat sadece iki kısma indirgenmiştir. Sezar ve Antony ile olan ilişkisi…
Her türlü politik geçerlilikten arındırılmış olan Kleopatra, Roma`lı erkekleri baştan çıkaran ahlaksız bir kadın olarak hatırlanacaktı. Böylece Kleopatra toplum gözünde ideal bir düşman ve Octavian ise kendi Romalı kardeşleri ile değil de gerçek bir düşman ile savaşmış gibi yansıtılacaktı.
Hikayenin Sonu
Bu hikaye Batı kültürüne geçecek, defalarca yorumlanacak ve nihayetinde mahvedilmiş bir hayatın onurlu bir ölümle sonlanması olarak tarihe geçecekti.
Müslüman bilim insanları ise Arapların Mısır`ı fethinden sonra kendi hikayelerini oluşturacak. Ayrıca Kleopatra`yı bilim insanı ve ileri gelen olağanüstü bir filozof ve kimyager olarak yansıtacaktı.
Plutarch`s Parallel Lives kitabına da konu olmuş ve Yunancadan Fransızcaya Jackues Amyot tarafından çevrilmiştir. Daha sonra da Sir Thomas North tarafından İngilizce çevirisi yapılmış ve William Shakespeare oyunu olan Antony ve Kleopatra‘ya da ilham kaynağı olmuştur. Shakespeare kitabın biraz daha ötesine Kleopatra`yı gerçek bir kahraman olarak yansıtmayı başarmıştır.
İlginizi çekebilir: William Shakespeare Kimdir?
İlginizi çekebilir: Shakespeare En Ünlü Trajedilerini Veba Salgını Sırasında Yazdı
Kendi çalışması ne ilk ne de son çalışmaydı fakat toplumda varlığını en uzun sürdüren olmuştur. Bu eserden birçok Kleopatra temalı resim, oyun, şiir ve opera türemiştir. 20.yüzyılda Kleopatra`nın hikayesi daha da gelişmiş ve filme uyarlanmıştır. Theda Bara ,Claudette Colbert,Elizabeth Taylor gibi birçok isim kraliçeyi oynamış ve onun politik hayatından ziyade tipik olarak maliyetli, egzotik aşk hayatına odaklanmıştır. Kleopatra`nın baş döndüren güzelliği kozmetikten sigaraya kadar geniş çeşitte ürünün pazarlanmasında da rol almıştır. 20. yüzyılda ise Kleopatra`nın ırkı akademik tartışma boyutuna erişmiş hatta bazı Arika kökenli Amerikalı bilim adamları onun siyahi bir Afrika kahramanı olduğunu ileri sürmüştür.
Serdar Ömer TAŞDEMİR
Antik Mısır Hakkında Duymamış Olabileceğiniz 15 İlginç Gerçek
Mısır Piramitleri Hakkında Her Şey!
Giza Piramitleri Hakkında Merak Edilen Her Şey!
Sümerler kimdir?, Tarihi, Devleti, Sümer Şehirleri ve Çöküşü
Yorumlar 7