Vitruvius Adamı, Leonardo da Vinci’nin ünlü eseri her zaman sanat tarihinin doruk noktası olarak görülmüştür. Sanatta ve bilimde ustalığıyla, apaçık zamanının ötesinde olan ozalit teknolojisiyle ve tabi ünlü Mona Lisa portresiyle, her zaman takdir edilmiştir. Vitruvius Adamı nedir sorusuna gelince; Vitruvius Adamı Leonardo da Vinci’nin şüphesiz en önemli eseri olduğunu anlamanız gerekir. Çünkü yalnızca bir resim değil, aynı zamanda bu dünyadaki her şeyin birbiriyle bağlantılı olduğunu anlatma amacında matematiksel bir şema. Resim, iç içe girmiş daire ve karenin tam ortasında uzuvları açık ve kapalı pozisyonda üst üste geçen çıplak bir erkeği betimliyor.
Kısaca Vitruvius Adamı
Sanatçı: Leonardo da Vinci
Ölçüler: 35 cm x 26 cm
Dönem: Rönesans
Sergilendiği yer: Accademia, Venedik, İtalya
Yıl: c. 1490
Destek: Kâğıt
Makaleye geçmeden, Leonardo da Vinci – Kimdir?, Hayatı, Eserleri, Kitap ve Son Yılları makalemizi okuyabilirsiniz.
1492’de tamamlanan bu çizimin daire ve kare içindeki iki modelin doğru geometrik ölçüleriyle fiziksel manadaki “mükemmel” vücudu tanımladığı söyleniyor. Bu teorik temelden, Leonardo da Vinci tam 16 hipotez çıkarmayı başarıyor.
Ancak Vitruvius Adamı ’nı derinlemesine incelemeden önce bu fikrin kaynağına bakmalıyız.
Vitruvius Adamı ’nın orijinal çiziminde de görebileceğiniz gibi, gerçek çizimin arkasında yatan nedenleri açıklayan bazı yazılar var. Resimde gördüğümüz ilk fikir aslında Marcus Vitruvius’a göre insan vücudun orantısı.
Vitruvius birinci yüzyılın Roma asıllı yazar ve mimarı, binalara şekil verdiği gibi, insan vücuduna da oranlar vermeye çalıştı. Bu ideolojide bir binanın içinde her şey nasıl bağlantılıysa, insan vücudu için de aynısının geçerli olduğunu ortaya koymak istiyordu. Bu da aslında hayattaki her şeyin bir bakımdan birbiriyle bağlantılı olduğu düşüncesine yol açıyor. Leonardo da Vinci de kendi müthiş bilgi birikimini kullanıp bu fikri anlayarak, daha sonra da Vitruvius Adamı çizim/matematik şemasıyla bu teorik taslağı geliştirerek bu ideolojiyi benimsedi.
Tarihçilere göre, Vitruvius Adamı Leonardo da Vinci’nin çoğu çizimi için ana ilham kaynağıydı, çünkü hem çizimin ideolojisini, hem de Marcus Vitruvius’un yarattığı ideolojiyi doğru anlatıyordu.
Kelimeler arasına saklanmış anlam
Leonardo da Vinci İlk metinde insan vücüdunun “mükemmel” geometrisini örnekleyerek her şeyin doğru boyutta ve doğru yerde olduğunu sergilemek istedi.
Bu derindeki anlamı açıklamaya çalışan bahsedilen ilk metin.
- Dört parmak bir avuç içine eşit.
- Dört avuç içi bir bacağa eşit.
- Altı avuç içi orta parmaktan dirseğe kadar olan uzunluğa eşit.
- Dört orta parmaktan dirseğe kadarki uzunluk bir insanın uzunluğuna eşit.
- Dört orta parmaktan dirseğe kadarki uzunluk aynı zamanda insanın bir adımına eşit.
- Yirmi dört el avuç içi bir insanın tümüne eş.
Eğer bacaklarınızı 1/14 oranında kısaltacak kadar açar ve kollarınızı orta parmaklarınız başınızın ortasına ulaşacak kadar kaldırırsanız, bilmelisiniz ki, açılmış kol ve bacaklarınızın merkezi göbeğiniz, bacaklarınız arasındaki boşluk de eşkenar bir üçgen olacaktır. Bir insanın esnemiş kollarının uzunluğu, insanın uzunluğuyla orantılıdır. (Latince’den çevrilen Vitruvius Adamı’nın altındaki metin)
Vitruvius Adamı çiziminden ikinci metin
- Saç köklerinden çenenin altına kadarki mesafe bir insanın boyunun onda biri kadardır.
- Çene altından başın tepesine kadarki mesafe bir insan boyunun sekizde biri kadardır.
- Göğüs üstünden başın üstüne kadar olan mesafe bir insan boyunun altıda biri olacaktır.
- Göğüs üstünden saç köklerine kadar olan mesafe insan boyunun yedide biri olacaktır.
- Göğüs uçlarından baş üzerine kadar olan mesafe de insan boyunun dörtte biri olacaktır.
- Omuzlar arasındaki en geniş mesafe, insan boyunun çeyreğidir.
- Dirsekten elin ucuna kadar olan mesafe bir insan boyunun beşte biri olacaktır.
- Dirsekle kol altı açısı arasındaki mesafe insanın sekizde biri olacaktır.
- Elin tümü bir insan boyutunun onda biridir.
- Üreme organlarının başlangıç noktası bir insanın orta noktasını işaret eder.
- Bir ayağın uzunluğu insan boyunun yedide biridir.
- Ayak tabanı ile diz kapağının altı arasındaki mesafe insan bedeninin dörtte biridir.
- Diz kapağından üreme organlarının başlangıç noktasına olan uzunluk bir insan boyunun dörtte biridir.
- Çene altından burna kadar olan mesafe, saç köklerinden kaşlara olan mesafe ve aynı şekilde kulağa olan mesafe, yüzün üçte biridir.
Madde işareti formatındaki tüm metinler Vitruvius Adamı çiziminden alınıp Türkçe’ye çevrilmiştir.
İki metinden de da Vinci’nin insan vücudunun geometrik mükemmelliğini göstererek nasıl her vücut parçasının bir diğerine uyum sağlayabildiğini anlattığını görebiliriz. Bunu ve çoğu diğer sanat ve tarih eserlerini en derinine kadar okuyarak, yazarların ortaya koymak istediği asıl fikri anlayabiliriz.
Orijinal çizim bol güvenlikle Viyana Akademik Galerisi’nde tutuluyor. Hem yaşından, hem de öneminden. Bu güne kadar benzerleri arasında hep en önemlisi olarak görüldü. Farklı bir yerden bakınca da, acaba da Vinci tarafından en az bunun kadar önemli mesajlar içeren kaç metin yazıldı?
Sena UZUNORMAN
Yorumlar 3