Dünya’dan baktığımızda ay küçük görünüyor. Ancak bir uzay gemisine atlayıp, bir uzay giysisi giyip destansı bir ay yürüyüşüne çıksanız etrafını dolanmak ne kadar sürer?
Cevap; ne kadar hızlı gidebileceğiniz, her gün yürüyüşe ne kadar zaman harcayacağınız ve tehlikeli topografyadan kaçınmak için hangi yollardan sapmanız gerekeceği gibi sayısız faktöre bağlıdır.
Ay çevresinde böyle bir yolculuk bir yıldan uzun sürebilir ancak gerçekte üstesinden gelinmesi gereken çok daha fazla zorluk vardır.
NASA’ya göre 1969 ve 1972 yılları arasında gerçekleştirilen Apollo adı verilen görevlerle 12 insan Ay yüzeyine ayak bastı.
Bu zaman diliminde orada test edilen deneyimler sonucunda Dünya’nın altıda biri yerçekimi kuvvetime sahip Ay yüzeyinde yürümenin yeterince zor olduğu fark edildi.
Bununla birlikte o zamanlardan bu yana NASA’nın araştırmaları sonucunda teorik olarak ayın çevresinde yürümenin önceden tahmin edilenden daha hızlı yapılabileceği öne sürüldü.
Ayda Hızlı Yürüyebilmek
Apollo görevleri sırasında astronotlar, yüzeyde 2,2 km/sa. hızla zıpladılar. Bu yavaş hızın başlıca nedeni; hareketlilik düşünülerek tasarlanmamış, hantal, basınçlı uzay tulumlarından kaynaklanıyordu.
“Ay yürüyüşçüleri” daha şık kıyafetler giymiş olsaydı, çok daha kolay hareket edip daha hızlı olabilirlerdi. 2014 yılında, Journal of Experimental Biology’de yayınlanan bir NASA çalışması, insanların taklit edilmiş ay yerçekiminde ne kadar hızlı yürüyüp koşabildiğini test etti.
Bunu yapmak için ekip, bir DC-9 uçağında bir koşu bandı üzerinde simüle etmek üzere sekiz katılımcı (üçü astronot) aldı. Deneyde katılımcıların 5 km/sa hızda yürüyebildikleri tespit edildi.
Araştırmacılara göre, bu hız Apollo astronotları yürüme hızının iki katından fazla değil, aynı zamanda Dünya’daki 7,2 km/sa ortalama yürüme hızına da oldukça yakın.
Katılımcılar, Dünya’da nasıl koşuyorlarsa o şekilde kollarını özgürce sallayabildikleri için bu seviyede yüksek hızlara çıkabildiler. Ancak Apollo astronotlarının Ay yüzeyinde bu hareketi yapabilmelerini engelleyecek kalın kıyafetlerinin olması onları yeterince yavaşlatmıştı.
Bu yeni varsayımsal maksimum hızda, ayın 10,921 km’lik çevresinde yürümek yaklaşık 91 gün sürecektir. Bağlam açısından, okyanuslar nedeniyle bunu yapmak imkânsız olsa da Dünya’nın 40.075 km’lik çevresinde bu hızda durmaksızın yürümek (yani uyumak veya yemek için durmamak) yaklaşık 334 gün sürer. Açıkçası, 91 gün boyunca aralıksız yürümek mümkün değil, bu yüzden ayın etrafındaki gerçek yürüyüş çok daha uzun sürecek.
Yürüyüş Rotasını Planlamak
Ayın etrafında yürümek de bir dizi farklı zorlukları beraberinde getirir. Avrupa Uzay Ajansı’nda bilimsel danışman olan Aidan Cowley, Live Science’a: “Lojistik olarak yapılabileceğini düşünüyorum.” dedi.
En büyük zorluklardan biri su, yiyecek ve oksijen gibi malzemeleri taşımak olacaktır. Cowley: “Bu malzemelerin sırt çantasında taşınabileceğini düşünmüyorum. Çünkü altıda bir yerçekiminde olsanız bile yine de çok fazla ağırlık yapardı. Bu nedenle yanınızda mutlaka bir destek aracınız olmalı ve araç aynı zamanda sığınak olarak ikiye katlanabilmeli.”
Cowley: “Mevcut uzay kıyafetlerinin hala hareketlilik göz önünde bulundurularak tasarlanmadığını, ancak bazı ajansların ayda düzgün bir şekilde yürümek için gerekli kol salınımına izin verecek forma uygun kıyafetler geliştirdiğini” söyledi.
Ayın sert topografyası, özellikle birkaç mil derinliğinde olabilen meteor kraterleri için, çevresinde uygun bir rota bulmayı oldukça zor hale getirecektir. Rotayı planlarken ışık ve sıcaklığı da hesaba katmanız gerekir.
Cowley: “Ayın ekvatorunda gün boyunca yaklaşık 100 santigrat derece ve gece vakti eksi 180 santigrat derece ye varan sıcaklık değerleriyle karşılaşmak da mümkün.”
Yolculuk sırasında Ay döngüsüne göre güneş ışığının çok az olduğu veya hiç olmadığı zamanlara rastlamak ve buna göre planlamayı yapmak gerekir.
Ancak radyasyon daha da büyük bir tehlike oluşturabilir
Dünya’dan farklı olarak ay, radyasyonun kendi yüzeyine ulaşmasını engellemeye yardımcı olan bir manyetik alana sahip değildir. Cowley: “Gezi sırasında büyük bir solar aktivite yoksa, o kadar da kötü olmayabilir. Ama bir güneş patlaması varsa ve yüksek düzeyde radyasyona maruz kalırsanız, bu sizi çok çok hasta edebilir.”
Bu tür bir görev, kaslarınız ve kardiyovasküler sisteminiz üzerinde düşük yerçekimi ile egzersiz yapmanızı gerektirecektir. Bunu yapmak için ultra maraton seviyesinde zindeliğe sahip bir astronot olmalıdır.
Cowley: “O zaman bile en yüksek hızda yürümenin yalnızca günde üç ila dört saat mümkün olacağını söyledi. Dolayısıyla bir kişi günde 4 saat 5 km/sa hızla yürüyerek (rotanızın kraterler tarafından çok fazla bozulmadığını varsayıyoruz.) ayın çevresini yürümek tahmini olarak 547 gün veya yaklaşık 1,5 yıl sürecektir.
Cowley, insanların en azından 2030’ların sonlarına veya 2040’ların başına kadar böyle bir başarıyı gerçekleştirecek teknolojiye veya donanıma sahip olmayacaklarını söyledi. Cowley, “Böyle bir şeyi destekleyecek bir ajans asla bulamazsınız. Ama çılgın bir milyarder denemek isterse neden olmasın?”
Muhammed Ragıb ÇALIK
Bunlar da ilginizi çekebilir
Gün Batımını ve Ayın Doğuşunu Aynı Anda İzleyebilir Misiniz?
Çin’in “Uzay Rüyası”: Ay’a ve Ötesine Uzun Bir Yürüyüş
Astrofizikçi 15 Yıl İçinde Asteroit Kuşağına Geçebileceğimizi Söylüyor
