“Titanik uzaylılar tarafından işgal edilmişti, değil mi?” gibi bir soruyla karşı karşıya kaldığınızı düşünün. Bir yandan gülmemeye çalışırsınız ve buna inanmazsınız, öte yandan ise bunu araştırma ve böylesi ayrıntılı bir soruyu cevaplama zahmetine katlanmışsınızdır. Yani burada tam olarak ne olmuştur? Aslında cevap çok basit. Bu, bilerek cahili oynayarak tamamen yanlış bir şey sorduğunuzda olağandışı sonuçlar veren bir sosyal medya deneyidir.
Genellikle, biz yaşamımızı sürdürüp giderken, zihnimiz bir şeyleri düzeltme eğilimindedir. Bir araştırmacıya göre bu eğilim, öğrencilerin derse katılımını %80’e kadar arttırmak için bir stratejik araç olarak kullanılabilir. İlginç bir şekilde, bu taktik eğitim dışında da kullanılabilir ve sadece sorularla sınırlı değildir, davranışlarla da gerçekleştirilebilir. Örneğin, ben küçükken ev işlerini yapmak istemediğimde annemi bıktırana kadar bir aptal gibi davranıp bir şeyleri beceremezdim. Bu sayede bütün iş ona kalırdı. Bu zekice taktiği nasıl kullandığınıza bağlı olarak iki sonuç alabilirsiniz. Unutulmayacak bir konuşma ya da istediğinizi elde etmek için bir araç.
Fakat yanlış bir şey söylemek nasıl sohbeti geliştirebilir? Bu insan eğilimine “Cunningham Yasası” denir. Konuşma sırasında karşıdakinin davranışını etkilediği düşünülen bir olgu.
Zekice Cevaplar Almak İçin Aptalca Sorular Sorun
Cunningham Yasası gerçekten işe yarıyor çünkü dalgınlığınızdan bir soruşturma ya da çelişkili ifadeler aracılığıyla çıkabilirsiniz ve bu da karşınızdakine dikkatinizi vermenizi sağlar. Sherlock Holmes bile “Büyük Oyun” bölümünde “insanlar sana bir şeyler söylemeyi sevmez, seni çelişkiye düşürmeyi sever” der. Bu yüzden zekice cevaplar istiyorsanız soru sormayı bırakın. Onun yerine yanlış bir cevap verin ya da öyle bir soru sorun ki soru baştan yanlış bilgiler içeriyor olsun. Büyük ihtimalle insanlar sizi düzeltmeye çalışacaktır.
Aslında bilmedikleri şey ise sizin onları incelediğinizdir. Cunningham Yasası genel anlamda Sokrates’in yaklaşık 2500 yıl önce yapmaya çalıştığı şeye benzer. Antik Yunan filozofu, o zamanlarda, insanların bilgilerini sorgulayarak onları kızdırmıştır. Bu olgunun en basit ve doğru açıklaması şudur: İnsanlar genellikle size bir konuda yardımcı olmak istemezler. Ancak odadaki en zeki insan olmak isterler.
Cunningham Yasası Nasıl Kullanılır?
Maksimum yarar sağlamak adına daha fazla tepki almak için yanlışlık içeren sorular sorarak Cunningham Yasası ile oynamaya karar verdim. Başta kötü bir tepki bekliyordum ancak şaşırtıcı bir şekilde öyle olmadı. Birkaç Japon öğrenciye İngilizce konuşma yeteneklerini geliştirmeleri için öğretmenlik yaptım. Sessiz kaldıklarında veya tek kelimelik cevaplar verdiklerinde işim zorlaştı. Suskun bir öğrenciye bir fil resmi gösterip “bu nedir?” diye sorduğumda sıkıldı, konuyu geçiştirdi, ağladı, kısacası sorumu cevaplamaktan başka her şeyi yaptı. Ama “bu bir zürafa” dediğimde hepsi ayaklandı ve çığlık atarak “hayır, bu bir fil!” dedi, bir anda hepsinin dikkatini toplamıştım.
Onların bilgi sahibi olabileceği bir konuda benim bilgisiz olmam, konuşmayı yönetmeleri konusunda onlara yetki sağladı ve özgüvenlerini arttırdı. İlginç bir şekilde, bu taktik yetişkinlerde de işe yarıyor. Eğer inatçı bir yetişkine “mühendislik işinden bahsetsene” dersem tipik bir şekilde “yapılar tasarlıyorum işte” diye cevap verir. Bu durumda, bir sürü tek cümlelik cevabı olan devam sorusu sormam gerekir ki kimse bu yapmayı sevmez.
Bunun yerine “demek mühendissin, yani makine üretiyorsun, öyle mi?” dersem kişi, benim yanlışımı düzeltmek için sabırsızlanır. Detaylı bir şekilde bir mühendisin ne yapıp yapmadığını ve kendisinin hangi alanda çalıştığını anlatır. Benim tek yapmam gereken birkaç dakikada bir araya girip “emin misin?” demektir, bu sayede karşımdaki kişi konuşmanın geri kalanını kendi isteğiyle sürdürecektir. Bilerek yanlış bir bilgi içeren bir soru sormanız ve birinin davranışını bu denli etkilemeniz gerçekten çılgıncadır. Bunun tek dezavantajı ise insanların bazen sizi küçümseyebilmesidir.
Yine de asıl hedefinizin büyük bir kısmını gerçekleştirirsiniz. İnsanlar, doğaları gereği, üstün hissedebildikleri bir tartışmaya girmeye isteklidir. Bu sayede de konuşmadan zevk alırlar. Doğruyu söylemek gerekirse sizin bilgisizliğinizin arkasındaki gerçek nedeni bilmiyorlardı. Bu da yaptığınız psikolojik manipülasyon için ödemeniz gereken bir bedel. Ancak bazı kişileri iyi gösterdi. Bu nadir gerçekleşen bir olay. Bütün bunlara rağmen, eğer sürekli sıkıcı ayaküstü konuşmalarla karşı karşıya kalıyorsanız bu insani eğilim, bir daha ilgi çekici bir sohbet başlatmak istediğinizde size yardımcı olabilir.
Zehra Güzelhan
Bunlar da ilginizi çekebilir
İlişkinize Zarar Verebilecek “Küçük” Hatalar
Zor Şeyleri Sevmek İçin Beyninizi Nasıl Kandırırsınız?
Bu Görselde Kaç Renk Var? İşte Twitter’ı İkiye Ayıran Görselin Arkasındaki Bilim
