Geçen ay iklim modelleri ve fiziksel sistem yapısını anlama konularında Japon asıllı Amerikalı bilim insanı Syukuro Manabe, Alman Klaus Hasselmann, İtalyan Giorgio Parisi Nobel Fizik Ödülünü kazandılar. Nobel komitesi, Glasgow’da yapılacak olan COP26 iklim zirvesinden haftalar önce ödül duyurusunu yaparak küresel ısınma hızı ve dünya çapında alarm zillerinin çaldığı konusunda bir mesaj göndermek istediklerini söylediler.
Nobel Fizik Komitesi Başkanı Thor Hans Hansson, “Dünya liderleri hala mesajı anlamış değiller, anlayacaklarından da emin değilim çünkü biz söylüyoruz” dedi.
“İklim modellemesinin temellerinin sağlam bir şekilde fizik teorilerine bağlı olduğunu söylüyoruz.”
90 yaşındaki Manabe ve 89 yaşındaki Hasselmann, iklim modelleri üzerine yaptıkları araştırma için 10 milyon kron (1,1 milyon dolar, bir milyon euro) ödülünün yarısını paylaşacaklar. 73 yaşındaki Parisi ise, fiziksel sistemlerdeki düzensizlik ve dalgalanmaların etkileşimi üzerine yaptığı çalışmayla ödülün diğer yarısını kazandı.
Nobel Komitesi, “Syukuro Manabe ve Klaus Hasselmann, Dünya’nın iklimi ve insanlığın onu nasıl etkilediği konusundaki bilgimizin temelini attı” dedi. “Giorgio Parisi, düzensiz malzemeler ve rastgele süreçler teorisine yaptığı devrim niteliğindeki katkılarından dolayı ödüllendirildi” diye ekledi.
Manabe 1950’lerde Japonya’dan ayrılarak ABD Princton Üniversitesine bağlı çalışırken Hasselmann, Hamburg’daki Max Planck Meteoroloji Enstitüsü’nde profesör. Şubat ayında prestijli “Wolf” ödülünü kazanan Parisi ise, Roma’daki Sapienza Üniversitesi’nde profesör.
İklim Değişikliği ile Yüzleşmek
1960’larda çalışan Manabe, atmosferdeki karbondioksit artışının Dünya yüzey sıcaklığına etkilerini gösterdi. En önemlisi, su buharının karbondioksitten çok daha fazla ısıyı tuttuğunu fark etti. Bilgisayar teknolojisinin bugünkünden çok daha az olduğu zamanlarda Manabe ufuk açıcı modellemeleri ile bugün çalışanlara ışık tutan çalışmalar gerçekleştirdi.
Ancak o sıralarda New Jersey Princeton’da basın toplantısında yaptığı açıklamalarda çalışmalarının kritik önem taşıdığının farkında değildi ve araştırması için “çok keyif aldım” dedi.
Hasselmann, hava trendlerinde bazen kaotik değişiklikler olmasına rağmen iklim modellemelerinin nasıl güvenilir kalabileceği konusundaki araştırmaları ile tanındı.
Komite, hem doğal hem de insan faaliyetlerinin neden olduğu iklim “ parmak izlerini” tanımlamasını ve iklim değişikliğinin ne kadarının insan kaynaklı emisyonlara bağlı olduğunu göstermesini övdü.
Almanya’daki Max Planck Derneği’nden yapılan açıklamaya göre Hasselmann, 1988’de verdiği bir röportajda, “Ne kadar fosil yakıt tükettiğimize bağlı olarak, 30 ila 100 yıl içinde çok önemli bir iklim değişikliğiyle karşı karşıya kalacağız” dedi.
Hasselmann, haber yayınlandığında çalışma arkadaşları tarafından alkışlandı.
“Benim için biraz garipti ve okuyucu kitlesinin araştırmalarımı anlaması biraz uzun sürdü” yorumlarını yaptı.
“Şahsen, gençlerin sorunu ele aldıkları için minnettarım” diye ekledi.
İnsanlık İçin Büyük Bir Tehdit
Bilim insanlarının on yıllardır iklimin korkunç sonuçları hakkında uyarılarda bulunmalarına karşılık, ülkelerin politikalarında fosil yakıtlardaki geçiş ve iyileştirmeler neredeyse hiç olmadı. Bilim ve siyasetin çakışması konusundaki görüşleri sorulan Manabe, “İklim değişikliğini anlamaya çalışmak çok kolay değil ancak, mevcut siyasette olanlardan çok, çok daha kolay” dedi.
Parisi, 1980’lerde Komite tarafından karmaşık sistemler teorisine “en önemli katkılar arasında” olduğu söylenen çalışmaları nedeniyle onurlandırıldı. Çalışmaları, matematik, biyoloji ve makine öğrenimi dahil olmak üzere geniş kapsamlı uygulamalarla fizikçilerin görünüşte tamamen rastgele malzemeleri anlamalarına yardımcı oldu.
Manabe ve Hasselmann’ın çalışmalarını Parisi’ninkiyle ilişkilendiren Nobel Vakfı, bu yılki ödülün “karmaşık sistemleri tanımlamak ve uzun vadeli davranışlarını tahmin etmek için yeni yöntemleri tanıdığını” söyledi. “İnsanlık için hayati öneme sahip karmaşık bir sistem, Dünya iklimidir.”
Parisi, Roma Lincean Academy’de düzenlenen basın toplantısında, “Ödülün sadece benim için değil, diğer ikisi için de önemli olduğunu düşünüyorum çünkü iklim değişikliği insanlık için büyük bir tehdit ve hükümetlerin mümkün olduğunca çabuk ve kararlı bir şekilde hareket etmesi son derece önemli” dedi.
Kuraklık ve Orman Yangını
Salı günkü ödül, fizikte iklim çalışmalarını onurlandıran ilk Nobel oldu, ancak konu daha önce diğer disiplinlerde Nobel ödülü aldı. 2007 yılında eski ABD başkan yardımcısı Al Gore ile birlikte Barış Ödülü’nü alan BM’nin IPCC’si, bir açıklama yaparak ödülü memnuniyetle karşıladı ve kazananları tebrik etti.
Hükümetler arası İklim Değişikliği Paneli başkanı Hoesung Lee, “İklim değişikliğini anlamamıza çok katkıda bulunan bilim insanlarının çalışmalarını tanıyan Nobel Fizik Ödülü’nü görmek cesaret verici” dedi. Hem Manabe hem de Hasselmann’ın 1990’larda IPCC’nin değerlendirme raporlarına katkıda bulunduğunu belirtti.
Manabe, fizik Nobel’ini kazandığını öğrenince kendisinden önce gelen aydınları düşündü ve “Aman Tanrım, bu ödülü almam büyük bir sürpriz” dedi. Ancak mevcut iklim krizini ve yaptığı çalışmaların bunun daha iyi anlaşılmasında bir adım yukarı taşıdığını anladı ve “Sonra düşündüm ki, belki de doğru” dedi.
© Fransa Medya Ajansı
Çeviri: Onur Akkuş
