Fobi aşırı ve yersiz gelen korku reaksiyonlarıdır. Eğer bir fobiniz varsa, korktuğunuz şeyin kaynağı ile karşılaştığınızda büyük bir panik ve korku hissedebilirsiniz. Korktuğunuz şey bir yer, nesne veya bir durum olabilir. Diğer anksiyete bozukluklarının aksine fobiler, genellikle spesifik bir şeye bağlıdırlar. Bir fobinin etkisi rahatsız ediciden sizi bir şeyleri yapmaktan alıkoymaya kadar gidebilir. Fobiye sahip insanlar genellikle fobilerinin gereksiz olduğunun farkında olur fakat bu konu hakkında bir şey yapamazlar. Bazı fobiler okul, iş ve kişisel ilişki hayatını etkileyebilir.
Nedenleri | Fobi Türleri | Risk Faktörleri | Fobi Belirtileri | Tedavi Yöntemleri | Ana Fikir
Tahminlere göre 19 milyon Amerikalı hayatlarının bir kısmında zorluk yaratan fobiye sahiptir. Hayatınızı doya doya yaşamanıza engel olan bir fobiniz varsa doktor yardımı almanız tavsiye edilir.
Nedenleri
Genetik ve çevresel faktörler fobilere yol açabilir. Anksiyete bozukluğu olan çocukların fobi geliştirmeleri olağandır. Neredeyse boğulmak gibi travmatik olaylar fobiye neden olabilir. Kısıtlı alana maruz kalmak, aşırı yüksekler ve hayvan veya böcek ısırıkları da fobilere neden olabilir. Süregelen sağlık durumu veya sorunu olan insanların çoğunlukla fobileri vardır. Travmatik beyin hasarı gören insanlarda fobi gelişimi yüksek bir rastlantıdır. Madde bağımlılığı ve depresyon da fobilerle bağlantılıdır. Fobilerin şizofreni gibi ciddi akıl hastalıklarından farklı belirtileri vardır. Şizofrenide insanlar görsel ve işitsel halisünasyonlar, sanrılar, paranoya ve anhedoni gibi olumsuz ve düzensiz belirtiler gösterir. Fobiler anlamsız olabilir fakat fobisi olan insanların gerçeklik algısı yerindedir.
Fobi Türleri
Agorafobi
Agorafobi kaçamadığın yer ve durumların korkusudur. Kelimenin kendisi ”açık alan korkusu” anlamına gelir. Agorafobili insanlar kalabalık topluluklarda veya evin dışında kalma korkularına sahiptirler. Genellikle tüm sosyal durumlardan kaçıp evlerinde kalmayı seçerler. Agorafobili birçok insan terk edemeyecekleri bir yerde panik atak geçirme korkusuna kapılır. Kronik sağlık sorunları olanlar da toplumsal alanlarda ya da yardım sağlanılamayacak alanlarda tıbbi aciliyet yaşayacaklarından korkarlar.
Sosyal Fobi
Sosyal fobi, sosyal anksiyete bozukluğu olarak da adlandırılır. Kişi, sosyal durumlarla ilgili aşırı endişelenir ve kendini izole etmeye çalışabilir. Sosyal fobi o kadar şiddetli olabilir ki bir restoranda sipariş vermek veya bir telefona cevap vermek gibi basit etkileşimler paniğe sebep olabilir. Sosyal fobili insanlar genelde kamusal alanlardan kaçmak için yönlerini değiştirir.
Diğer Fobi Türleri
Çoğu insan belirli durumları veya nesneleri sevmez, fakat bunun gerçek bir fobi olması için, korkunun günlük hayatı zorlaştırması gerekir. İşte en yaygın olanlarından birkaç tane daha:
Glossofobi: Bu, performans anksiyetesi ya da seyirci karşısında konuşma korkusu olarak bilinir. Bu fobiye sahip olan insanlar sadece bu durumlar ile başbaşa kaldıklarını düşündüklerinde bile ağır fiziksel belirtiler gösterirler.
Akrofobi: Yükseklik korkusudur. Bu fobiye sahip insanlar, dağlardan, köprülerden ya da binaların yüksek katlarından kaçınırlar. Belirtiler içinde baş dönmesi, sersemlik, terleme, bayılacak veya bilincini kaybedecek gibi hissetme vardır.
Klostrofobi: Kapalı alan korkusudur. Şiddetli klostrofobi, sizi arabaya veya asansörlere binmeden alıkoyuyorsa, özellikle zorlayıcı olabilir.
Aviofobi: Uçma korkusu olarak da bilinir.
Dentofobi: Dentofobi, diş hekimi veya diş prosedürleri korkusudur. Bu fobi genellikle nahoş bir dişçi tecrübesinden sonra gelişir. Sizi ağız bakımınızı yapmanızdan alıkoyuyorsa oldukça zararlı olabilir.
Hemofobi: Kan ve yara fobisidir. Hemofobi sahibi insanlar kendi veya başkasının kanlarını gördüklerinde bayılabilirler.
Araknofobi: Örümcek korkusudur.
Sinofobi: Köpek korkusudur.
Ofidyofobi: Yılan korkusudur.
Niktofobi: Akşam saatlerinden veya karanlıktan korkma fobisidir. Neredeyse her zaman tipik çocukluk korkularından başlar. Ergenlik çağından sonra devam ettiğinde, fobi olarak kabul edilir.
Risk Faktörleri
Anksiyete’ye genetik eğilimi olan insanların fobi geliştirmesi daha olağandır. Yaş, sosyoekonomik statü ve cinsiyet sadece belirli fobiler için risk faktörü gibi gözükmektedir. Örneğin kadınlar, hayvan fobisine sahip olmaya daha yatkındırlar. Çocuklar veya sosyoekonomik statüsü düşük olan insanlar sosyal fobiye sahip olmaya daha yatkındır. Erkekler de dişçi ve doktor fobilerinin büyük bir kısmını oluşturmaktadır.
Fobi Belirtileri
Bir fobinin en yaygın ve zorlayıcı semptomu panik ataktır. Panik atağın özellikleri şunları kapsar:
– Sıkışan veya aşırı hızlanan kalp
– Nefes yetersizliği
– Hızlı konuşma veya konuşamama
– Ağız kuruluğu
– Mide bozulması
– Bulantı
– Tansiyon artışı
– Titreme veya sallanma
– Göğüs sıkışması, ağrıması
– Boğulma hissi
– Baş dönmesi veya sersemlik
– Aşırı terleme
– Yaklaşan ölüm hissi
Yine de, fobisi olan kişinin doğru teşhis için panik atak geçirmesi gerekmez.
Tedavi Yöntemleri
Fobilerin tedavisi, terapötik teknikler, ilaçlar veya her ikisinin kombinasyonlarını içerebilir.
Bilişsel Davranışçı Terapi
Bilişsel Davranışçı Terapi (Cognitive Behavioral Therapy (CBT)) fobilerin tedavisinde kullanılan en yaygın yöntemdir. Kontrol altında, korkunun kaynağına maruz kalınarak kullanılır. Bu tedavi insanları rahatlatıp, endişelerini azaltabilir.
İlaç Tedavisi
Antidepresanlar ve anti anksiyete ilaçları korkuya karşı verilen duygusal ve fiziksel reaksiyonları yatıştırmada yardımcı olabilir. Genellikle ilaç ve profesyonel terapi kombinasyonu en yardımcı olanıdır.
Ana Fikir
Eğer bir fobiniz varsa tedavi görmeniz önemlidir. Fobilerin üstesinden gelmek zordur, fakat umut vardır. Doğru tedavi ile, korkularınızı kontrol edebilir ve verimli, tatmin edici bir hayat yaşayabilirsiniz.
-Arda DOĞRU
Bunlar da ilginizi çekebilir
Size Her Şeyi Sorgulatacak 15 Psikolojik Gerilim Filmleri
Yorumlar 3