Başkent Kiev’in 110 kilometre kuzeyindeki elektrik santralinde bulunan 4 numaralı reaktör, 26 Nisan 1986 gecesi patladı ve yanmaya başladı. Binayı paramparça etti ve gökyüzüne radyoaktif madde püskürttü. Sovyet yetkilileri, olanları halka anlatmayarak felaketi daha da kötüleştirdi. Yakındaki fabrika işçilerinin bulunduğu Pripyat kasabası ertesi gün tahliye edilmesine rağmen 2 milyon Kiev sakini radyoaktif döküntü tehlikesine rağmen bilgilendirilmedi. Dünya, felaketi ancak İsveç’te yüksek radyasyon tespit edildikten sonra öğrendi.
Olay sonucunda çevreden 100.000’den fazla insan tahliye edildi ve 2.600 kilometrekarelik bir yasak bölge kuruldu. Binanın etrafı kemer şeklinde muazzam bir sığınakla kapatılmasına rağmen radyasyon, 2019 yılına kadar sızmaya devam etti.
Ukrayna Çevre Bakanı Bohdan Borukhovskyi, “Burası bir trajedi ve anıları tazeleme noktası. Burası, insan hatasını ve bunu nasıl düzelttiğini görebileceğiniz bir meditasyon ve derinlemesine düşünme alanıdır”. Çernobil bölgesi, 2019’da televizyonlarda övgüyle yayınlandıktan sonra turizminin iki kat arttığı görüldü. Yetkililer, küresel pandemi azaldığında ilgi seviyesinin devam edeceğini veya artacağını umuyorlar.
Turistler için en çekici yerlerden biri; bir zamanlar modern olan 50.000 nüfuslu Pripyat’ın kalıntıları, şimdi bitki örtüsü tarafından ele geçiriliyor. Ziyaretçilerin harabelerde gezinmesini kolaylaştırmak için yol inşa etme çalışmaları devam ediyor. Çernobil fabrikası ise hizmet dışı, ancak hizmet dışı bırakılan tesiste hala yapılacak çok iş var. Borukhovskyi, reaktörlerinin dördünün de ancak 2064 yılına kadar sökülebileceğini söyledi. Yasak bölgeyi yöneten dairenin başkanı Serhiy Kostyuk; “Artık insanların yaşamasının imkânsız olduğu bu bölgede ülkeye kazanç sağlamak için mümkün olan her şeyi yapıyoruz.” dedi.
İkamet etmek yasak
Bölgedeki radyasyon seviyesi turistlerin ziyaret edebileceği ve işçilerin işlerini yapabileceği kadar düşük olmasına rağmen daimî ikamet yasak. Ancak bölgeden ayrılmaları söylenmesine rağmen nükleer santralin 30 kilometre çevresine uzanan bölgede hala 100’den fazla insan yaşıyor.
Aralarında 85 yaşındaki eski öğretmen Yevgeny Markevich de “Evde yaşamak büyük mutluluk ama eskisi gibi olmaması üzücü”. İnsan sağlığı üzerindeki uzun vadeli etkiler, yoğun bilimsel tartışmaların konusu olmaya devam etmektedir. Kazanın hemen ardından 30 fabrika işçisi ve itfaiyeci akut radyasyon hastalığından öldü. Daha sonra kanser gibi radyasyona bağlı hastalıklardan binlerce insan öldü.
Bölgenin yüzyıllar boyunca ölü bir bölge olabileceğini bekleyen birçok kişiyi şaşırtacak şekilde vahşi yaşam gelişiyor: Ayılar, bizonlar, kurtlar, vaşaklar, vahşi atlar ve düzinelerce kuş türü insanlardan arınmış bu bölgede yaşıyor. Bilim adamlarına göre, hayvanlar radyasyona beklenenden çok daha dirençliydi ve güçlü radyasyona hızla adapte olabildiler. Son 20 yıldır doğayı gözlemleyen 43 yaşındaki biyolog Denis Vishnevskiy, “Burası doğanın kaydını tuttuğumuz devasa bir bölge. ‘Yasak Bölge’ bir lanet değil, bizim kaynağımızdır.”
Ukraynalı yetkililer, bölgenin “tüm insanlığın ilgisini çeken” eşsiz bir yer olması sebebiyle UNESCO Dünya Mirası Listesine dahil edilmesi çağrısında bulunuyorlar. Ukrayna Kültür Bakanlığı, bölgeyi daha fazla fon ve turist çekecek bir anıt olarak tanıtmak için şimdiden adımlar attı. Ukrayna Kültür Bakanı Oleksandr Tkachenko, “Çernobil, macera avcıları için vahşi bir oyun alanı haline gelmemelidir. İnsanlar buranın tarihsel hafızasının ve tüm insanlık için öneminin bilinciyle hareket etmelidir.”
Anıları taze tutma amacıyla bazı meraklılar, felaketle ilgili gizliliği kaldırılmış belgeleri içeren ve kullanıcıların bölgenin ve yapıların artırılmış gerçeklik görünümünü keşfetmesine olanak tanıyan Chornobyl Uygulamasını oluşturdu. Ücretsiz uygulamanın geliştiricilerinden Valeriy Korshunov, “Ukraynalıların yüzde altmışı kaza tarihini bilmiyor, birçok doğrulanmış bilginin toplandığı bir kaynak olması gerektiğine karar verdik.” dedi.
Muhammed Ragıb ÇALIK
Bunlar da ilginizi çekebilir
Yenilenebilir Enerji Kaynakları Nelerdir? İşte 10 Yenilenebilir Enerji Kaynağı
Ölümü Bilimden Olan Mucitler: Kendi Çalışmalarıyla Ölen 5 Mucit
Yorumlar 1