Tarih okumak, özellikle tuhaf olaylar içerdiğinde ve tahmin bile edemeyeceğimiz olaylara denk geldiğimizde daha ilgi çekici hale geliyor. Tarihte saygı duyduğumuz ya da en azından belirli bir düzende olduklarını varsaydığımız kişiliklere gelirsek, kendimizi onlarla ilgili daha fazlasını bilmeye zorunlu hissederiz. Sir Isaac Newton böylesi kişiliklerden biridir.
Newton’ı fizik ve matematik dallarındaki dehasından ayrı olarak düşündüğümüzde, onun çok utangaç, içine kapalı, çocukken istenmeyen, p∂rçaIanmış bir aileden gelen ve yalnız biri olduğunu zannediyoruz. Kendi alanında bile diğerlerinden ayrılan biri.
“Hangi bilim insanı ile tanışmak istediği sorulduğunda, gökbilimci Neil Grosse Tyson, sorgusuz sualsiz “Sir Isaac Newton” cevabını verdi. O şimdiye dek gelmiş geçmiş en zeki insan. Adam evrenle tuhaf şekillerde bağlıydı. Hareket yasasını, yerçekimi yasasını ve optik yasalarını keşfetti. Sonra da 26. yaşına bastı.”
Bütün bunlar kesinlikle doğru, ancak Isaac Newton yalnızca bunlarla sınırlı olan bir bilim insanı değildir. Aslında o bunlardan çok daha fazlasıydı. İşte, onu düşündüğümüzden daha tuhaf hale getiren şeylerin bir listesi:
Karantina Altındayken Efsane Oldu
Pandeminin bize ağır bir d∂rbe indirdiğini, geçirdiğimiz en kötü dönemin bu olduğundan bahsediyoruz. İnsanlar bu dönemde üretken ve verimli olabilmek için var güçleriyle mücadele ediyorlar. Fakat, Newton aynı süreçten geçerken önemli olanın koşullar değil amaçlarımız olduğunu kanıtladı.
İngiltere, 1655 senesinde Cambridge Üniversitesi’nin kapanmasına da yol açan hıyarcıklı veba saIgınından muzdaripti. SaIgın dönemi Newton’ı ev ortamında çalışmaya zorladı. O da sürecin yaratmış olduğu fırsattan istifade ederek çalışma yaşamının bu yıllarını “mucize yıllar” haline getirdi.
Newton bu sırada yüksek matematiğin (kalkülüs) ilk aşamalarını geliştirdi; bir prizma ile beyaz ışık üzerine çalıştı; ayrıca yine prizma üzerine çalışmakla birlikte ünlü çalışması olan yer çekimi ve kanunları ile ilgili olarak başka deneyler de gerçekleştirdi.
Karantina döneminin sokağa çıkma kısıtlamaları hafifletildikten ve üniversiteler kapılarını açtıktan sonra Newton elinde teorileriyle birlikte Cambridge’e geri döndü. 6 ay sonra bilim kurulunun bir üyesi, 2 sene sonra da profesör oldu.
Ona Zorbalık Yapan Çocuğun Yüzüne Yυmrυk Attı
Konu zorbalık olduğunda Newton, sınıfındaki diğer inek, utangaç çocuklardan farklı değildi. Sınıfında ona karşı zorbalık yapan çocuk dalga geçerek ona sataşır ve hemen hemen her gün onunla uğraşırdı. Ama sonra bir gün bu çocuk Newton’ın karnına bir tekme indirdi ve Newton olayı görmezden gelmek yerine çocuğu kulaklarından tuttuğu gibi yüzünü kilise tarafına karşı yυmrυkIadı.
John Conduit, “Sir Isaac dūşmanι kadar kuvvetli olmasa bile ondan çok daha fazla cesarete ve kararlılığa sahipti”, diye yazar.
Bu yüzdendir ki, bu olaya bağlı olarak Newton sadece intikam almakla kalmamış sınıfın hiç tanınmayan çocuğuyken okul birincisi olmaya doğru yol almıştır .
Newton Hiç Kimsenin Hoşlanmadığı Dalgın Profesördü
Bir teori, Isaac Newton’ın temel belirtileri duygusuzluk, sosyal kaygı, iletişim sorunları, belirli konulara yoğun şekilde takıntılı olma halini içeren ve nerogelişimsel bir bozukluk olan Asperger Sendromundan kaynaklanan sorunlar yaşamış olabileceğini öne sürdü. Newton neredeyse tüm belirtilere sahipti.
Durumu en açık şekilde profesörlük görevindeyken görülebiliyordu. Kötü bir tavrı olduğu bilinen bir şeydi. Bu nedenle, 30 yıl boyunca Cambridge Üniversitesi Profesörü olarak görev yapmasına rağmen derslerine katılım yetersiz düzeyde kalmıştır. Ayrıca, öğrencilere öğretmekten çok kendi çalışmalarına odaklanmıştır.
Herhangi Bir Anlaşmazlıkta Sizin En Amansız Dūşmanιnιzdι
Birçok olay onun sağı solu belli olmayan yaratılıştan kıskanç biri olduğunu gösterdi.
Robert Hook, mikroskop üzerine yaptığı çalışmalar ve bununla bağlantılı biyolojik keşifleriyle tanından diğer bir İngiliz bilim insanıydı. Hook ve Newton amansız dūşmanIardı. Birçok kez kavga ettiler, ancak en çok göze çarpanı Robert Hook’un Isaac Newton’u intihalle suçlamasıydı.
Hook’a göre, Newton onun fikrini almıştı çünkü evrensel yerçekimi kanunu fikrini aldığı kavram Philosophiae Naturalis Principia Mathematica’da yayınlanmıştı. Bu nedenle, Hook çalışma üzerindeki ki haklarinin tanınmasını talep ederken, Newton bunu reddetmiştir.
Daha sonra bilimsel bir efsaneye göre, Newton öIümünden sonra Hook’un bir portresini bir şekilde kaybetti veya yok etti. Ama, Newton’ ın biyografisini hazırlayan yazarlar bunun doğru olmadığını söylüyor. Bu, Newton’ ın imajını aklamak için de söylenmiş olabilir.
Newton başka bir tartışma daha yaşadı. Ancak bu sefer tartıştığı kişi Alman matematikçi Gottfried Leibneiz’di. Yüksek matematiğin (kalkülüs) keşfinin fikri mülkiyet hakkı üzerine tartıştılar. Her ikisi de yüksek matematik üzerine bireysel olarak çalışmışlardı.
Fakat Newton, Leibnez’i henüz yayınlanmamış olan çalışmasını intihal etmekle suçladı. Leibniz bağımsız çalıştığını ve eseri çalanın Newton olduğunu söyledi. Sorun Kraliyet Bilimler Akademisi’ne taşındı. Newton, Leibnez’in kayıp çocuklar olarak adlandırdığı kişilerden destek aldı.
Hal Hellman’a göre, Newton saldırının koreografisini tasarladı ve bu savaşı kazandı. Leibnez’se saygınlığını yitirdi. Bugünse, Leibniz’in yüksek matematik hesaplamaları (kalkülüs) daha çok kullanılmaktadır.
Simyacı Newton
Felsefe taşını hiç duydunuz mu? Harika.
Newton, Voldemort ’un sonsuza dek hayatta kalabilmek için can attığı taş için formül hazırlama denemelerinde büyük pay sahibidir.
“Isaac Newton Kimyası”, İndiana Üniversitesi tarafından hazırlanan, Newton’ın simya üzerine yapmış olduğu tüm çalışmaların yayınlandığı çevrim içi bir projedir. Proje, Newton’la ilgili şunları söyler:
Newton’ın bilime temel katkıları… Her ne kadar çağdaşlarından ve meslektaşlarından büyük ölçüde gizli tutmuş olsa bile yine de Newton’ın tam olarak bilinmeyen, hayatının yaklaşık olarak 30 yılını kapsayan bir faaliyet alanını içeren daha gizemli bir tarafı var. Burada Newton’ ın simya disiplini ya da 17. yy. İngiltere’sinde sık sık adlandırıldığı gibi kimya ile olan ilişkisinden bahsediyoruz.
Newton Az Kalsın Çiftçi Olacaktı
Yaşadığı zorbalık olayından sonra, Newton okulda işleri yoluna koymaya başlamıştı ancak 15 16 yaşlarındayken annesi ona okulu bırakıp çiftçilik yapmasını söyledi. Fakat, Newton’ ın Grantham’ daki eski okul müdürü Newton’ ın meraksız olduğunu ve ona iyi davranılmadığını belirterek annesini onun okula devam etmesine izin vermesi için ikna etti. Newton’ın bir çiftçi olduğunu hayal edin, bugün onun adını bile bilmiyor olacaktık.
Gözüne Kasıtlı Olarak İğne Batırdı
Sokağa çıkma yasaklarından çıldıranın yalnızca kendiniz olduğunuzu düşünüyorsanız, yanılıyorsunuz. Hayır, çıldıran yalnızca siz değilsiniz. Newton, bu dönemde en üretken zamanını yaşamış olsa bile, aynı zamanda akıl sağlığını da biraz kaybetmiştir.
Bir bodkin iğnesi (büyük bir dikiş iğnesi) kullandı ve “bunu mümkün olduğunca gözümün arkasına yakın bir şekilde göz kemiğimin ve gözümün arasına yerleştiriyorum” diye yazdı. Yaptığı ürpertici bir deneydi. Sonuç ise birkaç beyaz, koyu ve renkli dairenin görünmesi oldu.
İngiliz Parasını S∂hteciIikten Kurtardı
Newton, 1969’dan beri madeni paraların üretildiği yer olan Kraliyet Darphanesinde müdürdü.
Üretilen bozuk paralar madeni paraların incelemesinin yapılması için bozuk para kalite kontrol merkezine gönderiliyordu. Önce, zenginlerin standart değerinden daha ağır olan bozuk paraları eritip onları Kraliyet Darphanesine geri göndermek yoluyla s∂htek∂rIık yaptıkları fark edildi.
Bu yüzden, Newton bilimsel yasalardan büyük olasılıkla bozuk paraların soğumasını yavaşlatarak onların sapmasını azaltacak olan “soğuma yasasını” kullandı. Bu şekilde bugünün parasıyla 3 milyon sterline tekabül eden 41.510 sterlinlik tasarruf sağlanmasına yardımcı oldu. Bu arada kendisi de Darphane müdürü oldu ve bu görevi yaşamının sonuna dek sürdürdü.
Arkadaşlarının ÖImesini Diledi
Çok zeki insanların zihinsel sorunlara sahip olduklarının doğru olmasına benzer şekilde, daha önce de belirttiğimiz gibi Newton’da Asperger Sendromu vardı. 1693’ ün ortalarında daha da büyük bir ruhsal bunalım yaşadı.
Sinir krizleri geçirdiği dönemlerde titreme, iştahsızlık, şiddetli insomnia (uykusuzluk) yaşadı (5 gün üst üste uyumadı). Sanrılar yaşadı hatta muhtemelen halisünasyonlar gördü. Çok az sayıdaki arkadaşlarından bir olan Samuel Pepys’ e bir mektup yazdı ve eskiden sahip olduğu aklı selimi yitirdiğini hissettiğini belirtti.
Veba Tedavisinde Kurbağa Kusmuğunun Kullanılmasını Önerdi
Newton’ ın ayrıca tıp alanında da çalışmalarda bulunacağını kim hayal ederdi ki.
Bugün koronavirüsün bizim için en çok konuşulan konu olması gibi, belki de Newton’ ın döneminin en çok konuşulan konusu da veba hastalığıydı. Bu durum üzerine Newton veba hastalığına bir tedavi yöntemi bulmak için kolları sıvadı. Aşağıdaki metni içeren bazı kağıtlar bulundu;
En iyisi, en sonunda içerisinde çeşitli böceklerin de olduğu toprağı sarı balmumundan bir tabağa kusan ve kısa süre sonra da öIen üç gün boyunca bacaklarından bacaya asılmış bir kurbağadır. Kurutularak toz haline getirilen kurbağa, pastiller haline getirilen serum ve saIgılarla birleştirilir; hastalıktan etkilenen bölgeye bu karışım uygulanır. Karışım, hastalığı bu bölgeden uzaklaştırır ve zehri dışarı atar.
Yalnızca İki Kez Kahkaha Attı
William Stukeley’ e göre, birisi matematik ve geometri alanlarıyla ilgili olan Öklid’in Elementler kitabının bir kopyasını ödünç aldı. Sonra da Newton’a kitabın kullanımıyla ilgili soru sorması üzerine Sir Isaac Newton çok keyiflendi.
John Conduitt, ikinci kahkahanın Newton’ın güneşimizden uzak yıldız olarak bahsetmemesinin nedeni sorulduğunda geldiğini söyler. Newton, “çünkü güneş bizi yakından ilgilendiriyor” cevabını vermiştir bu soruya. Conduitt bu kahkahayı, insanlara onun ne demek istediğini anlayabilecekleri kadar çok şey söylemiş olduğunu belirten bir şey olarak tanımlar.
Sessiz Politikacı
Hermoine Granger çekilmez derecede bir ukala olduğu için Sir Isaac Newton’ın her şeyi tek başına yapan o yalnız kişi olduğunu varsayıyorum. Evet. Newton politikacı bile oldu ama nadiren konuştu.
İngiliz Parlementosu’nda Cambridge Üniversitesi’nin temsilcisi olarak iki dönem görev yaptı. Ve konuştuğu zaman bir pencerenin kapatılmasını istediği zaman oluyordu.
Bir Selfie Aşığıydı
Newton, kraliyet ailesinden olmayan kişilere göre oldukça sıra dışı sayılabilecek bir şekilde birçok kez kendi portresinin resmini yaptırdı. Mordechai Feingold şöyle yazıyor bu konu hakkında:
Kendi portrelerinin resmedilmesini sipariş etme sayısı bakımından yalnızca kraliyet ailesi ve belki de birkaç soylu Newton’ı geride bırakmıştır.
Hande Yurt
