Veba doktoru maskesi, Kara Veba diye anılan veba salgınının en tanınmış sembollerinden biridir. Görüntü ikonik olsa da, ilişki biraz kronik hatalı olabilir.
Veba doktorları, Orta Çağ’dan beri ticaretlerini sürdürürken, ancak 17. Yüzyıldan sonra bu ürkütücü ve ilgi çekici kostümleri tercih ettiler. Ama bu ne demek?
Veba Doktorlarının Çeşitli Rolleri
Veba doktoru muhtemelen Orta Çağ’da ortaya çıkan en esrarengiz figürlerden biridir. Bunlar, veba kurbanlarının tedavisinde uzmanlaşmış Avrupalı doktorlardı, en iyi bilinen örnek Kara Veba denilen veba salgınıydı.
Veba doktorları, bir veba başladığında köyler, kasabalar veya şehirlerde görevlendirilmek üzere işe alınan devlet memurlarıydı.
Teoride, bir veba doktorunun temel görevleri, veba kurbanlarını tedavi etmek, iyileştirmek ve öluleri gömmekti. Veba doktorları ayrıca arşiv için kayıt defterlerindeki ölü sayısını hesaplamaktan sorumluydu ve hastalarının son dileklerini belgelerlerdi.
Dahası, veba doktorları, ölenlere ve onların son isteklerine tanıklık etmek ve doğrulamak için sık sık çağrılırdı. Görünüşe göre veba doktorlarının çoğu işlerinin bu yönüyle meşgullerdi. Vebanın nasıl tedavi edilebileceğini daha iyi anlamak için zaman zaman onlardan otopsi yapmaları da istenirdi.
Veba Doktoru Kostümünü Kim Buldu?
Veba doktorları böylesine olumcül bir hastalığın kurbanlarıyla temas halindeyken, hastalanma riski altındaydı ve bu nedenle bu riski en aza indirecek önlemler almak zorunda kaldılar. 17. yüzyıldan önce, veba doktorları çeşitli koruyucu giysiler giyerlerdi. Sadece 1619’da veba doktorları arasında popüler olan bir ‘üniforma’ icat edildi. Bu “veba kıyafeti”ni icat ettiğine inanılan adam, üç Fransız kralının (Henri IV, Louis XIII ve Louis XIV) başhekimi ve aynı zamanda İtalya’daki Medici ailesinin hizmetindeki Charles de l’Orme’dir.
l’Orme’nin koruyucu kıyafeti, kolayca tanınabilen birkaç unsurdan oluşur. İlk olarak, veba doktorunun kafasına bir şapka takıldı. Bu deriden yapılmıştı ve takan kişinin bir doktor olduğunu göstermesi amaçlanıyordu. Şapka sembolik bir işleve hizmet etse de, bazı bakterileri uzak tutarak bir miktar koruma sağlar diye düşünülmekteydi.
Veba Maskelerinde Neden Gaga Var?
Bir sonraki nesne, kuş gagası şeklinde uzun olan ve herkesçe çok iyi bilinen maskedir. Bir kaynağa göre, insanlar bir zamanlar vebanın kuşlar tarafından yayıldığına inanıyordu. Bu nedenle, böyle bir maskenin kullanımı, hastadan giysiye aktarılarak hastalığın giderilebileceği inancından kaynaklanmış olabilir.
Gaga şeklindeki maske, nane veya gül yaprakları gibi güçlü, hoş kokulu maddelerle dolu olduğundan maskenin faydalı bir işlevi olarak sayılabilir. Bunlar hastalığı uzaklaştırmak için tasarlanmıştı çünkü insanlar, miyazmanın (“kötü hava”) hastalığı yaydığına inanıyorlardı.
Açıkça görülüyor ki, bugün mikroplar hakkında daha fazla şey biliyoruz ve bu nedenle bu çabanın etkili olamayacağını söyleyebiliriz.
Veba Doktoru Kostümünün Diğer Öğeleri
L’Orme kıyafeti, uzun bir paltoyla cildin maruz kalmasını en aza indirmeyi amaçlıyordu. Bu paltonun yakası veba doktorunun maskesinin arkasına sıkıştırılmıştı ve ayaklara kadar uzanıyordu. Bir hipoteze göre, giysinin tamamı süet ile kaplanmıştı; bu, vebayı doktordan uzak tutacağı veya kurbandan uzaklaştıracağı inancına dayanıyordu.
Alternatif bir hipotez, süetin vücut sıvılarının cekete yapışmasını önlemeye hizmet ettiğidir. Vücudun alt kısmını enfeksiyondan korumak için l’Orme, paltonun altında deri pantolon bulunan kostümü tasarladı.
Son nesne olarak veba doktorlarının yanlarında taşıdığı tahta bastonu sayabiliriz. Bu araç çeşitli işlevlere hizmet ederdi. Örneğin, bir veba doktoru, bastonu hastasını ona dokunmadan muayene etmek için kullanabilirdi.
Aynı zamanda yardımcılarına veya bir hastanın aile üyelerine hastayı veya ölen kişiyi nasıl ve neresinden hareket ettireceklerini göstermek için de kullanılabilirdi. Ek olarak, baston çaresiz hastaların saldırılarına karşı savunmada da kullanılabilirdi.
Veba Doktoru Maskesini ve Giysilerini Kullanma
Ünlü veba doktoru kostümü, Kara Veba denilen korkunç veba salgını sırasında giyilmemiş olsa da, “History Answers” kaynağı, Roma’da 145.000 ve Napoli’de 300.000 kişiyi öldüren 1656 Veba Salgını sırasında veba doktorları tarafından sıklıkla kullanıldığını belirtiyor.
L’Orme’nin veba kostümünün gerçekte ne kadar etkili olduğu belirsiz. l’Orme, 90’lı yaşlara kadar yaşadı, bu yaşadığı döneme göre oldukça dikkat çekici. Ancak, birçok veba doktoru o kadar şanslı değildi ve kendileri vebanın kurbanı oldular. Bu nedenle, l’Orme’nin icadı, doktorları korkunç hastalıktan korumak için yetersiz kalmış olabilir.
Bununla birlikte, korkutucu veba doktor maskesi tiyatroda başka bir kullanım alanı buldu. Gagalı doktor figürü Commedia dell’Arte’de bir karakter haline geldi ve maske, Venedik Karnavalı sırasında hala takılıyor.
Mustafa S. Alaca
Bunlar da ilginizi çekebilir
Shakespeare En Ünlü Trajedilerini Veba Salgını Sırasında Yazdı
Mısır’da Altın Bir Dille Gōmülü 2,000 Yıllık Mumya Açığa Çıkarıldı
Yorumlar 1