Yeniçeriler nedir, ne demek diye soracak olursak eğer Yeniçeri kelimesi Osmanlı Türkçesi ya da Osmanlıca Yeni Asker anlamına gelmektedir. Osmanlı Devleti’nde Yeniçeriler Askeri bir sınıf olarak nitelendirilirdi. Onlar, Türk İmparatorluğu’nun en seçkin, en güçlü birinci sınıf askerleriydi. İlk etapta onlar da bu güçlerinin farkında değildi. Ta ki, güçlerinin farkına varıp Osmanlı İmparatorluğu’na yük olana dek. Bu makalemizde Yeniçeriler kimdir?, kimin eseri, Yeniçeriler tarafından öldürülen padişah kimdir ve Yeniçeriler nasıl ortadan kaldırıldılar detaylı anlatacağız.
Yeniçeriler Hakkında Kısaca:
Bunları Biliyor muydunuz?
- Yeniçeriler nasıl oluştu? Osmanlı İmparatorluğu’nun sınırlarının genişlemesi ile Hristiyan çocukların 8 ila 18 yaşları arasında alınarak yetiştirilip (devşirme) oluşturulmuştur.
- Ne evlenmelerine ne de çocuk yapmalarına izin verilmezdi. Hayatları sürekli tatbikat ve egzersize adanmıştı. Sadece padişaha sadık askerler olarak ve sadece tek bir amaç için yetiştirilirlerdi. Savaşmak ve Osmanlı İmparatorluğu’nun gücünü sürdürmek.
- Daha sonra güçlerinin farkında olan Yeniçeriler, padişahı kendilerine daha fazla ayrıcalık tanımaya zorladılar. Evlenmelerine izin verildi. İş yapmalarına izin verildi. Rütbeleri kalıcı hale geldi.
- Roma İmparatorluğu’ndaki Pretorian Muhafızları’na benzer hale geldiler. Sultanları iktidara getirmek veya tahttan indirmek kadar etkili hale geldiler. Sultanlar “yeniçerilere tabi” olmaktan hiç hoşnut değildi.
- Yeniçerilerin gücü kendi sonlarını getirdi. Haklarına sıkı sıkıya sarılıp padişahları kontrol ederek her türlü reforma direndiler. Evlilerin sıradan hayatına düşkün olmaları ve eğitim yerine iş yapmaları askeri hünerlerinin boşa gitmesine neden oldu.
- Yeniçeriler tarafından öldürülen padişah II. Osman’dır. Önce tahttan indirip, sonra rehin alıp, sonra da öldürdüler.
- Sonunda Osmanlı İmparatorluğu’na yük oldular. 19. yüzyılın ortalarında padişah, yıkımlarını dikkatle planladı. Bir zamanların korkunç askeri gücü yok edildi.
Şimdi baştan başlayalım
Sultan I. Murad, 1362’den 1389’a kadar Osmanlı İmparatorluğu’nu yönetti. Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedilen Hristiyan topraklarında devşirme veya “toplanma” olarak bilinen bir kan vergisi sistemi başlattı. Her 5 yılda bir Türk yetkililer Balkanlar’a seyahat ediyor ve her 40 evden 6-10 yaş arasında bir erkek çocuğu alıyordu. Her 40 evden sadece 1’i alındığından, bu çocukların hiç arkadaşı yoktu.
Genç oğlanlar Orta Anadolu’ya götürülerek İslam kültüründe yetişmeleri ve Türk adetlerini tanımaları için Türk ailelere verilirdi. Çiftliklerde 7 yıl çalıştıktan sonra başkente geri götürülür ve test edilirdi. Fiziksel güçleri, zekaları ve görünüşlerine göre ordunun topçu, donanma ve piyade gibi farklı kollarına atanırlardı. Ancak genel olarak piyade birlikleriydiler. Genç erkekler 6 yıldan fazla eğitim alırdı. Bu süre zarfında, yaylar, tüfekler, ciritler ve kılıçlar dâhil olmak üzere çeşitli silahları kullanmak üzere tatbikat yaptırılıp ve eğitilmişlerdir. Ancak ondan sonra Yeniçeri olurlardı.
Yeniçeriler, 1453’te Konstantinopolis’in ele geçirilmesinde belirleyici bir rol oynadılar. 1486’da ve 1516’da Mısırlı Memlükleri ve 1514’te İran Safevilerini mağlup ettiler. Yeniçeri zaferinin en büyük anı, Yeniçeriler‘in Macar süvarilerini yok ettiği 1526 Mohaç Savaşı’ydı. Bazı kaynaklara göre, Yeniçeriler, kötü ışık koşullarında bile isabetli nişan alabilen ve aynı zamanda hızlı ateş etme oranını koruyabilen mükemmel nişancılardı. Disiplinleri ve sessiz hareketleriyle ünlüydüler. Bir süre sonra, fakir Türk aileler oğullarını Yeniçeri olarak almaları için memurlara rüşvet vermeye ve böylece onlara iyi bir yaşam sağlamaya başladılar. Sayıları, 16. yüzyılda yaklaşık 20.000 erkekten 19. yüzyılda 100.000’in üzerine çıktı.
Yeniçeri’nin günlük yaşamında yemek önemli bir rol oynardı. Her bölüğe “ocak” denirdi. Yüksek rütbeli subaylara “çorbacı” deniyordu. Diğer askeri rütbeler aşçılık terimleriyle belirlenmişti: Aşçıbaşı; karakullukçu, heykeltıraş; çörekçi, fırıncı; gözlemeci, kalbur ekmeği yapan. Rütbesinin bir sembolü olarak çorbacı büyük bir kepçe taşırdı. Önemli kararlar çorbanın pişirildiği kazan etrafında alındı. Darbe durumunda kazan çevrilir, çorba dökülür ve kazan kepçenin vuruşuyla büyük bir tambur olarak kullanılırdı. Sultanlar kazanın üstündeki kepçelerin sesinden ölesiye korkuyorlardı.
Yeniçeriler köleydi;
Ancak birçok ayrıcalıkları vardı. Osmanlı hükümetinde önemli görevlerde bulundular, bazıları vezir konumuna yükseldiler. Yeniçeriler kısa sürede silah sesine alıştılar ve disiplin, fanatizm ve ileri silahlanma yoluyla Osmanlı İmparatorluğu’nun genişlemesinde kilit rol oynadılar. Bir süre sonra Osmanlı İmparatorluğu’nun savaşçı seçkin birlikleri oldular. Onlar şok birlikleriydi, bu nedenle hızlı ve çeviktiler. Sadece hafif bir zırh ve küçük bir yuvarlak kalkan giyerlerdi. Yeniçeriler için tercih edilen ana silah, yay ve Türk yatağan kılıçları ve daha sonra gerçekten güçlenmeye başladıklarında ise tüfek oldu. Düz üniformalar giyerlerdi.
1622’de Polonya’ya karşı bir yenilginin ardından İkinci Osman, Yeniçeri birliklerini azaltmaya karar verdi ve kolorduları dağıtmaya çalıştı. Ancak Yeniçeriler, kötü şöhretli Yedi Kule’de genç padişahı isyan edip öldürdüler. 1807’de Yeniçeriler yeniden ayaklandı ve orduyu modernize etmeye çalışan Sultan III. Selim’i tahttan indirdiler. Halefi Sultan II.Mahmud iktidarda kalmak için Yeniçeriler‘le uzlaşmaya vardı. Yeniçeri’nin tehdidinin farkında olan padişah, Yeniçeriler‘in imhasını özenle planladı. 1826’da sahne hazırdı ve padişah Yeniçeriler‘in dağıtılmasını emretti. Beklendiği gibi isyan ettiler. Bu nedenle padişah güç kullandı ve 6.000’den fazla Yeniçeri’yi idam ettirdi. Osmanlı Devleti’nin çöküşünde pay sahibi olan yeniçeriler her ne kadar yok edilse de 19. yüzyılın ortalarında imparatorluk “Avrupa’nın hasta adamı” olarak biliniyordu. Yavaş yavaş sonunu bekliyordu.
Ömer Faruk ÖÇ
Bunlar da ilginizi çekebilir
300 Spartalı Efsanesinin Arkasındaki Gerçek Hikaye! Bildiğiniz Gibi Değil.
Avrupalı Devletleri̇n Büyümesi̇ni̇ Sağlayan Teknolojiler
Yorumlar 2