Vücudunuzu, sağlığınızı takip etmek için 3 boyutlu bilgisayarlı bir model üretebilecek kadar derinlemesine inceleyen Star Trek tarzı bir vücut tarayıcısı hayal edin. Jeff Kaditz sadece hayal etmedi, işe koyuldu ve bu ürünü icat etti. O, ilaca veri odaklı, kişiselleştirilmiş bir yaklaşımı kolaylaştırmak isteyen bir girişim olan QBio şirketinin CEO’su oldu. Bahsedilen bu makine vücudu detaylı bir şekilde inceler ve doğru verileri sunar. Burada bize geleceğin fiziğinin neye benzediğini ve sağlık hizmetlerinde nasıl devrim yaratacağını anlatıyor.
Dijital İkiz Nedir ?
Basit yapıda üretilmiş 3 boyutlu bir makinadır. Üretimde, örneğin bir uçak motorunun dijital ikizine sahip olmak, tasarımı değiştirmenize ve modeli nasıl etkilediğini görmenize olanak tanır. İnsan vücudu ise daha farklıdır. Vücudunuzun tüm bu farklı biyobelirteçlerinde dijital bir ikizde nelerin değiştiğini takip ediyor ve hastalığın ilerlemesini çok daha erken tespit ediyoruz. Yani daha çok erken bir teşhis durumudur.
Tarayıcı nasıl çalışır?
Kullandığı çekirdek fizik, manyetik rezonans ve birçok başka sensördür, ancak bunun önemi, çok daha ucuz ve daha kolay konumlandırılmasıdır. Bizim için en önemli şey, tüm bu tüm vücut taramalarını 15 dakika veya daha kısa sürede yapabilmemizdir.
Pandemi çalışmalarınızı nasıl etkiledi?
Sağlık hizmetlerinin geleceğini tasavvur etme şeklimiz, pandemi için triyaj yapma şeklimize benzer. (Triyaj, savaş alanlarında ve acil servislerde tıbbi müdahale önceliklerini belirleme sistemi.) Bunları işleten gerçekten çok yetenekli işgücüne sahip olmadığınız bu düşük maliyetli, doğrudan geçiş sitelerine sahipsiniz. 20 dakika içinde burnumu siliyorum, eve gidiyorum ve içeri girmem gerekirse bir metin mesajı alıyorum. Aynı şeyin tüm vücut için yapılması gerektiğini düşünüyoruz. Yılda bir kez, vücudunuzla ilgili her şeyin 20 dakikada ölçülebildiği düşük maliyetli siteleriniz olduğunu hayal edin. Ve bir sorun varsa, telefonunuza bir bildirim alırsınız.
Tarayıcı neyi ölçer?
Tarayıcı yapısal değişime bakıyor, bu yüzden gerçekten bir metrenin binde biri büyüklüğündeki şeyleri ölçüyor ve ardından oradaki değişiklikleri arıyor. Vücudunuzdaki özellikleri ve yapıları ölçebilir ve bunu daha geleneksel testlerden alınan genetik riskler ve kimyasal risklerle ilişkilendirebiliriz.
Test aslında kaç biyo belirteç ölçüyor?
Beyin kimyasında ki birtakım küçük değişiklikler ciddi hastalıkların habercisi olabilir. Yapılan bu test bunun önüne geçebilir.
Sağlık Hizmetine Kimin Ulaşması Gerektiği Nasıl Anlaşılıyor ?
Evet, insan emeği. Doktorun zamanı, sağlık hizmetlerinde sahip olduğumuz en değerli kaynaktır, çünkü nüfus, yetişen doktorlardan daha hızlı büyümektedir. İhtiyacımız olan şey, herhangi bir vasıflı işgücü olmaksızın, bir popülasyondaki riski katmanlara ayırma yeteneğidir. Buradaki fırsat, eğer yeterince bilgi toplayabilirsek, ‘İşte en kısa sürede görmeniz gereken 200 hasta’ bu insanlardır diyebiliriz. Geri kalan insanları muhtemelen bu yıl görmenize gerek yok.” diyebiliriz. Şu anda, sağlık hizmeti diğer bütün hizmetlerden daha önceliklidir.
Bu tür kişiselleştirilmiş, hastalık önleyici sağlık verileri modern tıbbın geleceğini mi oluşturuyor ?
Evet, kişiselleştirilmiş ve önleyici kelimeleri hakkındaki düşüncem bunların birbirinden ayrı faktörler olmadığı yönünde. Bence amaç bir tür proaktif bakım. Kişiselleştirmeye ihtiyaç duymamızın nedeni, sağlık hizmetlerindeki nüfus referanslarının gerçek olmamasıdır. İnsan sağlığının kabaca normal bir dağılım olduğuna dair büyük bir istatistiksel varsayım var. Yani bir nüfus referansı gördüğünüzde, çoğu zaman bir grup orta yaşlı Avrupa vatandaşından alınmıştır. Afrikalı bir kadınsanız bu yönerge hiçbir işinize yaramaz. Genomik çağında bir popülasyon referansı fikri bana tuhaf geliyor. Hepimizin benzersiz olduğunu biliyoruz. Bu yüzden sağlıkta kişiselleştirme çok önemlidir.
Sağlık sistemiyle ilgili kendi deneyiminiz bu platformu şekillendirmenize ne kadar yardımcı oldu?
27 yaşında başarılı bir atlettim. Tüm sağlık kontrollerim yolunda giderken eklem ağrıları şikayetiyle doktora başvurdum. Doktorlar bacağımda büyük bir sorun olduğunu ve 3 hafta içinde kesilmesi gerektiğini söylediler. Bu yüzden sağlık alanında kişiselleşmiş ve periyodik olarak yapılan muayeneleri çok önemlidir. İşte tam da bu yüzden icadımız olan testlerin önemi ortaya çıkıyor.
Vücudumuz hakkında giderek daha fazla veri elde ettiğimizde, bunun bazı insanlar için daha fazla sağlık kaygısına yol açmasından endişe duyuyor musunuz?
Verileri dikkate alıp bakmak gerçekten önemli. Ama bu durumda sürekli verileri düşünüp endişe edilmesine gerek yok. Temiz beslenilmeli, spor yapılmalı ve günlük rutinlere dikkat edilmeli. Bu şekilde rahatça sağlıklı bir yaşam sürülebilir.
Bu teknolojinin dünyayı nasıl değiştireceğine dair bir yol haritanız var mı?
Bunun nereye varabileceği konusunda 10 yıldan fazla süreli bir yol haritamız var, ancak bir odaya girebileceğim, sanal bir kişilikle konuşabileceğim şekilde Star Trek’te medbay’ı etkili bir şekilde kopyalayana kadar tatmin olmayacağım. Herhangi bir sorunu bana yerinde söyleyebilene kadar hatta bazı durumlarda yerinde müdahale yapana kadar tam olarak tatmin olmayacağım.
Oğuzhan Saçkıran
Yorumlar 1