Mikroplastikler tüm dünyada soluduğumuz havada dolaşıyorlar. Yeni bir çalışmaya göre; plastik kirliliği problemimiz çok kötü bir hâl aldığından mikroplastikler atmosferin olağan döngüsünün içerisine yerleşmiş su gibi, oksijen gibi dünyada dolanıyor. (Mikroplastik; 5 mm’en daha küçük olan ve çevrede kirliliğe sebep olan, çoğunlukla petrol türevli olup suda çözünmeyen, düzgün şekilli veya şekilsiz polimerik parçacıklara verilen isimdir.)
Araştırmacılar tarafından yapılan bir örnekleme ve modelleme çalışmasına göre, okyanuslardan ve yol yüzeylerinden havaya gönderilen plastik parçacıklar kıtalar arasında seyahat ediyor ve Dünya üzerindeki en uzak noktalara dek ulaşıyorlar. Bu plastiğin çoğu, ekosistemlerimizde uzun süredir dolaşıyor gibi gözüküyor. Bu plastik gelgitini tersine çevirmek için dev bir temizlik operasyonu yapmamız gerektiğine dikkat çekiyor.
Utah Eyalet Üniversitesi’nden jeoloji bilimci Janice Brahney “Baktığımız her yerde çok sayıda plastik kirliliği kalıtımı bulduk” diyor. “Atmosferde dolaşıyor ve tüm dünyada birikiyor”. “Bu plastik sorunu bu yıl olan yeni bir şey değil. Onlarca yılı aşkın süredir çevreye attığımız şeylerden dolayı oluşan bir şey.”
Aralık 2017-Ocak 2019 arasında, araştırmacılar batı ABD’deki 11 farklı bölgedeki 313 havadan mikroplastik örneği topladılar. Plastik parçacıkların; yüzde 84’ünün yol tozundan, yüzde 11’inin deniz serpintisinden, yüzde 5’inin tarım topraklarından ve yüzde 0,4’ünün nüfus kaynaklarından bırakıldığını buldular. (Deniz serpintisi; deniz suyu yani tuzlu sularda oluşan dalgaların tepelerinin koparak tuzlu suyun sağa sola savrulmasıyla oluşur.)
Başka bir deyişle;
Bu esas olarak yollara yerleşmiş veya okyanustaki çöplüklerden gelen plastik. Mikroplastik kirlilik sadece kentsel alanlarda yoğunlaşmakla da kalmıyor, rüzgârla taşınarak her yere yayılıyor. Bulgular daha sonrasında; atmosferik plastiklerin dünya çapındaki modelinin neye benzeyebileceğini anlamak için bir bilgisayar modeline bağlandı. Ekip, parçacıklar için havada geçirilen sürenin bir saatten neredeyse bir haftaya kadar değişebileceğini ortaya çıkardı. Bu zaman plastiğin kıtaları dolaşması için yeterince uzun.
Model gösterdi ki insan eli değmemiş Antarktika’nın havadan gelen mikroplastikleri ihraç etmiyor olsa da; bunları ithal etme olasılığı çok yüksek ve bu tüm gezegende benzer şekilde. Mikroplastikler, milli parklar da dahil olmak üzere bilim insanlarının baktığı hemen her yerde birikiyor. En yüksek konsantrasyonların okyanusların üzerinde olduğu tahmin ediliyor.
Cornell Üniversitesi’nden Natalie Mahowald; “Plastiğin kaynaklarına ve modelli taşınma yollarına ilişkin en iyi tahminimizi kullanarak söyleyebilirim. Çoğu kıta deniz ortamından mikro plastik alıyor” diyor. “Bu noktada üzerinde durulması gereken şey, plastiğin atmosferik yükündeki bize miras kalan kümülatif kirliliğin rolü.”
Çalışmanın modelleme kısmı;
Havadaki mikroplastikleri küresel ölçekte haritalamak için; bazı tahminler ve değerlendilemeler için kullanılırken dünyayı kirleten parçacıkların rüzgarla yayılıyor olduğuna dair şüphe de kalmadı. Bugüne kadar, 1900’lerin başından bu yana küresel olarak yaklaşık 10 milyar metrik ton plastik üretildi. Bunun yaklaşık yüzde 12-18’inin çöp sahaları; geri dönüşüm veya yakılmış çöplerden tarafından oluşmamış olduğu tahmin ediliyor.
Yapılan bu son çalışmanın arkasındaki ekip tüm bu plastiğin nerede bittiği ve nasıl dünya çapında ekosistemleri, vahşi yaşamı, besin zincirini ve nihayetinde sağlığımızı etkileyecek kadar yayıldığı hakkında daha fazla araştırma yapılması çağrısında bulunuyor. Mahowald “Kaynakların ne olacağını bilmeden kaynaklar için modelleme yaptık” diyor. “Bu kadar plastiğin atmosferde bu seviyede var olması; ne yazık ki okyanuslarda, karada birikmesi ve uzak yerler de dahil olmak üzere her yerde yeniden dolaşması gerçekten şaşırtıcı.”
Araştırma PNAS’ta yayınlandı.
Erva Koçak
Bunlar da ilginizi çekebilir
Dünyayı Değiştiren ve Kazara Ortaya Çıkan 4 Önemli Buluş
