İznik ilçesi uzun bir tarihe ve hikayeye sahiptir. Bir zamanlar Büyük İskender’in müritleri tarafından yönetilen bu kent, sonrasında Roma İmparatorluğu‘nun en önemli şehir merkezlerinden biri haline geldi ve İznik olarak yeniden adlandırıldı.
Şehir, birinci ve ikinci İznik Konsillerine ev sahipliği yaparak Hıristiyanlık tarihinde şöhret sahibi oldu. (Konsil, Hristiyanlıkta dinî veya idari anlaşmazlıkları çözüme kavuşturma amacıyla din adamlarının toplandığı kurul. Terim Grekçe “toplantı”, “kurul” anlamlarına gelen sinodos (σύνοδος) kelimesinin Latinceye geçmiş hâli concilium’dan türetilmiştir.)
O zamandan bu yana geçen yüzyıllar boyunca şehirde depremler, istilalar, endüstriyel faaliyetler ve gerilemeler görüldü. Modern çağda bile en eski ve en saygı duyulan yerlerden bazıları yıkıldı. İznik dört farklı uygarlığa başkentlik yaptı ve UNESCO Dünya Mirası Alanı olmaya aday gösterildi.
Tüm bunlar göz önüne alındığında, kentin daha yeni bir müzeye sahip olması kulağa şaşırtıcı gelebilir. Yapımı iki buçuk yıl süren, İznik Arkeoloji Müzesi nihayet tamamlandı. Eski müze müdürü ve arkeolog Taylan Sevil, “Yeni müze oldukça önemli taşınabilir kültürel ögeleri içeriyor, tarih öncesi çağlardan günümüze birçok uygarlığın eseri var.” dedi.
Bahsedilen eserler arasında Roma dönemine ait mermerden bir masa oyunu, Yunan kahramanı Achilles’e adanmış oldukça şatafatlı bir lahit ve Büyük İskender’in generali I. Antigonos’un lahdi bulunmaktadır. Ancak dikkatleri çokça çekebilecek başka bir kalıntı daha var: Antigonos’un mezarında bulunan, yeni tercüme edilmiş, 2500 yıl önce yazılan ve günümüzde sergilenen bir Antik Roma yas mektubu.
Mektupta, “Ben, perişan Arete, tüm bedenim ve ruhumla Antigonos’un mezarından haykırıyorum” yazıyor. “Kederden saçlarımı yoluyorum ve kendimi ağlayarak ifade ediyorum. Bu kör talihsizliğe lanet olsun, ölüm bu değerli adamı özgürleştireceğine beni esir aldı.”
“Arete”nin kim olduğu bilinmiyor (bu terim aslında bir isim değil, “mükemmelliği” tanımlayan bir Antik Yunan kavramı. Neye veya kime uygulandığına bağlı olarak, kişinin tüm potansiyelini gerçekleştirmesine atıfta bulunabilecek bir kelime. Arete: ahlaki erdem, kendine hakim olma veya adalet, güç ve cesaret, ya da sadece “iyi” olma durumu anlamlarına da gelebilir.)
Ama mektup kimden gelmişse gelsin, hepimizin bir noktada yaşadığı duygusal bir hikayeyi aktarıyor: bizim için önemli birini kaybetmenin verdiği keder. Bu sebepten ötürü bahsi geçen yas mektubunun, yetkililer tarafından dünyanın en önemli müzelerinden biri haline gelmesi beklenen İznik Arkeoloji Müzesi ‘nin dikkat çeken parçalarından biri olmasına şaşmamalı.
Taylan Sevil, “Müze burada çok büyük bir boşluğu dolduruyor” dedi.
“İnsanları dünya medeniyetine tanık olmaya davet ediyor ve etmeye devam edecek.”
Çeviren: Alperen DURSUN
