Çin, insanlığın yıldızların gücünü kullanma deneylerinde yeni bir dönüm noktasına ulaştı. Çin Bilimler Akademisi’nin füzyon makinesi 120 milyon santigrat dereceye ulaştı ve 101 saniye boyunca bu dereceye tutundu. EAST (Experimental Advanced Superconducting Tokamak veya HT-7U), kıvranan bir plazma döngüsünde bu kadar uzun süre tutulduğu son deney 2017 yılındaydı ancak sıcaklık yalnızca 50 milyon °C’ye ulaşmıştı.
2018’de reaktör, güç üretmek için çok önemli olarak kabul edilen 100 milyon derecelik bir eşiği geçti ancak plazmayı yalnızca yaklaşık 10 saniye bu derecede tutabildi. Plazmayı bu kadar uzun bir süre boyunca Güneş’in 15 milyon °C’lik çekirdeğinin sekiz katı sıcaklığında tuttuğuna göre, yeni rekor dünyayı bu zor, ancak oldukça aranan temiz güç kaynağına biraz daha yaklaştırdı.
Güney Bilim ve Teknoloji Üniversitesi fizikçisi Li Miao, Global Times’a verdiği demeçte, “Bu önemli ilerleme ve nihai hedef, sıcaklığı uzun süre sabit bir seviyede tutmak olmalıdır.” açıklamasını yaptı.
Füzyon gücü, Güneş’in derinliklerinde gerçekleşen, hidrojen atomlarını helyum gibi daha büyük elementlere sıkıştıran reaksiyonları kullanır. Güneş’in atomları bir araya getirmek için yerçekimine güvendiği yerde, burada, Dünya’da, atom erime kuvvetlerini oluşturmak için özel olarak inşa edilmiş jeneratörlerde sıcaklıkları artırarak daha az incelikli yöntemleri kullanmak zorundayız.
EAST’ı içeren deney tesisini desteklemek ve işletmek için yaklaşık 300 bilim insanı ve mühendis gerekiyor. Bu büyük, halka şeklindeki metal tüp, çekirdeğin etrafında yakınlaşan aşırı ısıtılmış hidrojen plazma akışlarını tutmak için kullanılan bir dizi manyetik bobine sahiptir.
Buradaki zorluk, plazmayı füzyonun gerçekleşmesi için yeterince sıcak bir cehennemde yeterince uzun süre yerinde tutmaktır. Güneş’ten bile daha sıcak olması gerekiyor çünkü Dünya da çok daha güçlü bir yerçekimi vardır. Sera gazları ve neredeyse hiç radyoaktif atık olmadan bu kadar büyük miktarda enerjiyi güvenli bir şekilde üretme teorik potansiyeli ile füzyon gücü, bazıları tarafından temiz enerjinin kutsal kâsesi olarak kabul edilir.
Bununla birlikte, şu anda nükleer füzyon henüz kesin değil ve tam olarak işleyen bir ‘yapay güneş’ hala muhtemelen onlarca yıl uzakta. Bir füzyon reaktörünün tükettiğinden daha fazla enerji tükürebileceği noktaya henüz ulaşmadık, ancak bazı uzmanlar yaklaştığımızı düşünüyor.
Kore, 20 saniye boyunca 100 milyon °C’lik bir önceki rekoru elinde tuttu. Şimdi, Çin’in yapay güneşi de 20 saniye boyunca 160 milyon °C’ye (288 milyon °F) ulaşmayı başardı. Ancak plazmayı gerekli yüksek sıcaklıklarda stabil hale getirmek için daha çok yol var.
Nükleer füzyon, gelecekteki bir karbon sonrası toplum için büyük bir arayış, ancak bu arada, böyle bir geleceğe ulaşabilmemizi sağlamak için kanıtlanmış temiz güç teknolojilerine geçmek için elimizden gelen her şeyi yapmalıyız. Arkamıza yaslanıp böyle çekici, teknolojik bir hızlı düzeltmeyi bekleyemeyiz, ancak nükleer füzyon için ileriye doğru atılan her adım kesinlikle heyecan için bir nedendir.
Oğuzhan Saçkıran
