Yakın zamanda iribaşları parlak yeşile çeviren bir araştırmadan sonra beyinlerine yosun ∈njekte ettiğinizde kanları beyne oksijen getirmeyi bıraksa bile hayatta kalabileceği keşfedildi. Beynin kan damarlarına sağlanan yeşil algler ve siyanobakteriler beyinde sağlam bir oksijen kaynağı haline geldiğinden, bu olağanüstü başarı fotosentez ile çok kolay şekilde gerçekleşti. Bu, iribaşın beyin fonksiyonlarının nefes almadan bile çalıştığı anlamına geliyordu.
Science dergisinde yayınlanan bu yeni araştırma, bir kurbağa yavrusunun beynindeki nöronları oksijenlendirmenin bir yolu olarak fotosentezi kullanmanın bir yolunu bulup bulamayacağını araştırdı, böylece nöronal aktivitesi oksijenin az olduğu koşullarda bile hayatta kalabilirdi.
Yukarıdaki videoda görüldüğü gibi beyne ∈njekte edilen algler hipoksik (oksijenin eksikliği) koşullara maruz kalan Xenopus laevis kurbağa yavrularının beyinlerinin kan damarlarında kamp kurdu. Kanlarındaki oksijen tükenirken, beyinlerindeki nöronal aktivite durma noktasına gelir. Bununla birlikte, araştırmacılar iribaşlara ışık tutarak fotosentezi tetiklediğinde, beyinlerini kolonize eden algler, beyin işlevini başlatmak için yeterli oksijen üretebildiler.
Yosun beyinli zombi kurbağa yavrularının nefes almadan hayatta kalması fikri, inkâr edilemez bir şekilde inanılmaz derecede havalı olsa da, daha pragmatik uygulamaları da var.
Çalışma yazarı Hans Straka “Bu yöntem, oksijen kaynağının zor olduğu ancak dokuların hayatta kalması için gerekli olduğu durumlarda, beyin diIimleri veya hayvanlardan izole edilmiş herhangi bir doku üzerinde yapılan çalışmalar için faydalı olacaktır” dedi.
“Çok uzun vadede, solunum güçlüğü durumunda alglerin ek oksijen sağlamaya yardımcı olabileceği düşünülebilir; ancak uygulama yöntemlerinin iyileştirilmesi ve toksik reaksiyonun önlenmesi gerekiyor. “
Bir kaza veya kalp krizi sonrasında, kan beyne yeterli oksijen sağlayamadığı için insan vücudunda hipoksi meydana gelebilir. Bu, bir ambulans yolculuğunda ölüm veya beyin ölmeye başladığında kalıcı bir nöral fonksiyon kaybına sebep olabileceği anlamına gelir. Biraz beyin yosunu ∈njekte edilere kaza mahallinden ameliyathaneye olan mesafede oksijen eksikliği giderilebilirse, bu hasar önlenebilir.
“Peki ya ışık? Beyin yeşilliklerini nasıl harekete geçireceksin?” diye ağladığını duyuyorum.
Ah, bilime olan inancınız çok zayıf…
Straka: “Işık penetrasyonu düşünüldüğünden daha az sorun teşkil ediyor, çünkü fotosentez zaten çok düşük ışık seviyelerinde başlıyor.”
Referanslar:
“Green oxygen power plants in the brain rescue neuronal activity” by Suzan Özugur, Myra N. Chávez, Rosario Sanchez-Gonzalez, Lars Kunz, Jörg Nickelsen and Hans Straka, 13 October 2021, iScience.
DOI: 10.1016/j.isci.2021.103158
Bu çalışma Alman Bilim Vakfı, Alman Federal Eğitim ve Araştırma Bakanlığı ve Münih Sinirbilim Merkezi tarafından desteklenmiştir.
Muhammed Ragıb ÇALIK
