Araştırmacılar, yalnızca görevleri tamamlamakla kalmayıp aynı zamanda çoğalabilen canlı hücrelerden yapılmış robotlar oluşturdular ve başka hiçbir canlının yapamadığı şekilde çoğalıyorlar.
Adını Afrika p∈nçeli kurbağasından (Xenopus laevis) alan bu Xenobotlar, ilk olarak 2020’de duyurulan sentetik yaşam formlarıdır. Kurbağa embriyolarının çok erken evrelerinden kalma deri hücreleri ve kalp kası hücrelerinin karışımından yapılırlar. Ancak genomlarına rağmen kurbağa değiller.
Bilgisayar tarafından tasarlanmış bir plan; bu hücreleri, nesneleri taşıma, itme veya taşıma gibi görevleri yapabilen bir konfigürasyonda düzenledi. Proceedings of the National Academy of Science’da bildirildiği gibi doğru tasarımla Xenobot’lar kendileri çoğalabilir.
Bunu kinematik çoğaltma ile yaparlar. Daha önce moleküler düzeyde görülmüştü ancak bu ölçekte hiç görülmedi. Çalışma; canlı hücrelerin, doğal dünyayı inceleyerek ortaya çıkardığımızdan daha fazla olası davranışa sahip olduğunu gösteriyor.
Tufts Üniversitesi’nde Xenobot “ebeveynlerini” bir araya getiren kıdemli bilim insanı ortak yazar Dr Douglas Blackiston, “İnsanlar oldukça uzun bir süredir yaşamın yeniden üretebileceği veya çoğaltabileceği tüm yolları çözdüğümüzü düşündüler. Ancak bu, daha önce hiç gözlemlenmemiş bir şey.”
Tuft’s Allen Center ve Harvard Üniversitesi’nden Dr Sam Kriegman, “Bunlar, kurbağaların yaptığından çok farklı bir şekilde çoğalan kurbağa hücreleri. Bilimin bildiği hiçbir hayvan veya bitki bu şekilde çoğalmaz.”
Çoğaltan Xenobot’un versiyonu, bir kez çoğalttıktan sonra hızla öIür. Böylece ekip, bu canlı makineleri tasarlamak için yapay zeka (AI) kullanarak öylece öImeyecek bir sürüm üretmesi için görevlendirdi. AI, işe yarayan bir konfigürasyona ulaşmak için milyarlarca simülasyon gerçekleştirdi.
Kriegman, “UVM’deki [Vermont Üniversitesi] süper bilgisayardan ilk ebeveynlerin şeklini nasıl ayarlayacağını bulmasını istedik ve AI, Pac-Man’e benzeyenler de dahil olmak üzere aylarca aradan sonra bazı garip tasarımlar buldu. Çok basit görünüyor ancak bir mühendisin ortaya çıkarabileceği bir şey değil.”
Bazılarının kendi kendini kopyalayan biyoteknoloji konusunda endişeleri olsa da ekip, Xenobot’ların bir laboratuvarda bulunduğunu, kolayca ortadan kaldırılabildiğini ve kurumsal etik uzmanları tarafından incelendiğini vurguluyor.
Ortak yazar Dr Joshua Bongard, “Karşılaştığımız zorluklarla aynı oranda büyüyen teknolojik çözümler yaratmamız gerekiyor. Hızlı ve uyarlanabilir olma potansiyelleri, Xenobot’ları mikroplastik toplamadan tıbbi uygulamalara kadar çeşitli ihtiyaçlara yanıt verebilir.
Ortak yazar Profesör Michael Levin, “Hücre koleksiyonlarına, yapmalarını istediğimiz şeyi nasıl söyleyeceğimizi bilseydik tr∂vmatik y∂ralanma, doğum kυsυrları, kanser ve yaşlanmanın çözümünü bulmuş olurduk.”
“Hangi hücre gruplarının inşa edileceğini nasıl tahmin edip kontrol edeceğimizi bilmiyoruz. Xenobot’lar bize bunları öğretmek için yeni bir platform.”
Muhammed Ragıb ÇALIK
