İki yıl önce bir ahtapotun uyurken renk değiştirdiği video, çok sayıda insanın kafadanbacaklının rüya gördüğü soncuna varmasıyla viral oldu. Videonun sahibi bir uyku biyoloğu olmadığını ve çıkarımının doğru olmayabileceğini vurguladı.
Nitekim şimdi, bazı hayvan sinirbilimcileri ahtapotların uykusuyla ilgili araştırmalarını yayınladı ve görünen o ki bu sefer amatörler haklıydı. Muhtemelen ahtapotlar, uyku esnasında bizim rüyalarımıza benzer şeyler yaşıyorlar.
Ne yazık ki uyku sırasındaki bir hayvanın zihninden neler geçtiğini bilmemizin bir yolu yok. Bununla birlikte, evini bir köpekle paylaşan herkes uykudayken yaptıkları seğirme benzeri hareketleri görmüştür, buna sıklıkla ‘Av Rüyası’ da denmektedir.
Bir zamanlar REM uykusunun memelilere ve kuşlara özgü olduğu sanılıyordu, ancak sakallı ejderler gösterdi ki onlara da benzer beyin dalgalarına neden olan bir şey oluyor. Aynı şekilde mürekkep balığının da iki uyku evresinde sahip olduğu ortaya çıktı ve bunlardan biri REM uykusuna eşdeğer olabilir.
“Bu bizi, ahtapotlarda da iki evreli uyku olup olmadığına dair kanıt bulup bulamayacağımızı merak etmeye yönlendirdi,” dedi yaptığı bir açıklamada Rio Grande do Norte Federal Üniversitesinden Profesör Siderta Riberio.
Ahtapotların öğrenme ve problem çözme kapasiteleri efsanevidir. Kendi cinsleriyle olan uzak akrabalıkları, kısa ömürleri ve onlardan pek ilgi görmeyişleriyle, bizimkilerden ve üzerinde çalıştığımız diğer türlerden çok daha farklı gelişmiş bir zekayı temsil ediyorlar.
Riberio, ahtapotların iki farklı uyku evreleri olduğunu doğruladı, bunlar ‘aktif’ ve ‘sessiz’ uyku olarak anılıyor. Kısa (tipik olarak 41 saniye) aktif uyku nöbetlerinde dört Ahtapot Insularis renk ve desen değiştirirken görüntülendi, aynı kamuflaj yaparken ve türlerinden diğerlerine sinyal gönderirken yaptıkları gibi.
Ayrıca kaslarının kasılıp, dokunaçlarını hareketlendirdiği gözlemlendi. İnsan uykusuna en benzeyen kısmı ise, aktif uykudaki ahtapotların gözlerini hareket ettirmesiydi.
Ribero’ya göre;
“Durumu daha da ilginç kılan ise aktif uykunun, genelde altı dakikadan fazla süren uzun bir ‘sessiz’ uykudan sonra gerçekleşmesi- ve karakteristik bir periyoda bağlı,”. Döngüler deneklerde 30-40 dakika kadar sürdü, ama grubun en büyük ve en yaşlı üyesinin bir şekilde daha farklı döngüye sahip olması yazarları yaş ile ilgili değişikliklerin olup olmadığını merak etmeye yönlendirdi.
Sıradan bir gözlemci tarafından aktif uyku, uyanıklıkla karıştırılabilir fakat Riberio iScience’da ahtapotların uyanıkken tepki verdikleri görsel uyaranlara veya titreşimlere tepki vermediklerini açıkladı.
Yazar Sylvia Medeiros döngülerin bizimkilere olan benzerliğine işaret etti. “Kafadanbacaklılar ve omurgalılar arasındaki, 500 milyon yıl kadar önce soyların erken farklılaşması ile oluşan devasa evrimsel mesafeye rağmen.”
Bizimle ve ahtapotlarla aynı ortak atayı paylaşan bütün hayvanlarda aktif uykunun varlığına dair kanıtımız yok, ve gerçekten de bazı sürüngenlerin bundan yoksun olduğu görülüyor.
Bu aktif uykunun omurgalılar ve kafadanbacaklılar ayrılmadan önce gelişmiş olmasını ihtimal dışı yapar; bunun yerne muhtemelen bağımsız olarak gelişti. “Eğer öyleyse,” diye sordu Medeiros. “Bu psikolojik süreci şekillendiren temel evrimsel baskılar neler?”
İpek Aydoğdu
Bunlar da ilginizi çekebilir
Nörodejeneratif Hastalıklar Derin Uyku İle Önlenebilir
Uykusuzluk (insomnia) Nedir – Belirtiler, Tipler, Nedenler ve Daha Fazlası
