Ekonomi, erişimi az olan kaynakların nasıl tahsis edildiğini belirlemeye yardımcı olan üretim ve tüketimle alakalı faaliyetler kümesidir.. Malların ve hizmetlerin üretimi ve tüketimi, ekonominin içinde bulunan ve çalışan kimselerin ihtiyaçlarının karşılanması için kullanılır. Bu düzene veya sisteme “ekonomik sistem” denir.
Hızlı Erişim Menüsü:
Aşağıdaki menüden Ekonomi hakkındaki tüm detaylara hızlıca ulaşabilirsiniz.
► Ekonomiyi Anlama | Ekonomi Türleri | Ekonomi Bilimi | Ekonomi Kavramının Tarihi
Ekonomiyi Anlama
Ekonomi, üretime, tüketime, malların ve servislerin ticaretine dair tüm etkinlikleri kapsar. Ekonomi, bireylerden daha büyük birimlere, şirketler ve devletler gibi, kısacası herkes için uygulanabilir. Belirli bir bölgenin ekonomisi diğer faktörlerin yanı sıra, oranın kültürü, yasaları, tarihi ve coğrafyası tarafından belirlenir ve ihtiyaca göre şekillenir. Hiçbir ekonomi bir diğeriyle aynı değildir.
Ekonomi Türleri
Piyasa bazlı ekonomiler, malların piyasada kısıtlama olmadan, arz-talebe göre serbestçe dolaşmasına izin verir. Tüketicilerin ve üreticilerin neyin satılıp neyin üretileceğine karar verdiği bir sistem olan ABD’nin ekonomisi piyasa bazlı ekonomi veya piyasa ekonomisi olarak düşünülebilir. Tüketiciler aldıkları şeylere sahip olup onun için ne kadar ödeyeceklerine karar verirken üreticilerde neyin yapılacağına ve fiyatının ne olacağına karar verirler.
Yine de arz-talep meselesi fiyatları ve üretimi etkileyebilir. Eğer belirli bir ürünü talep eden tüketici sayısı artar ve bunun sonucunda mevcut ürün miktarı yetersiz kalırsa, tüketicilerin, o ürün için daha fazla ödemeye razı olmalarından dolayı fiyatlar artar. Bunun sonucunda üretim miktarı yapılan kâra göre yönlendirildiğinden talebi karşılamak için üretim artacaktır. Sonuç olarak piyasa ekonomisi doğal olarak kendini dengeleyecek yapıdadır. Herhangi bir sektördeki endüstri için bir malın fiyatı talebe bağlı olarak artarsa bu talebi karşılamak için o sektördeki para ve iş gücü ihtiyaç duyulan yerlere kayar.
Devlet müdahalesi ve merkezi planlamalar olduğundan dolayı saf piyasa ekonomisinden nadiren söz edebiliriz. ABD’nin ekonomisi bile şu an karma ekonomi olarak düşünülebilir. Yönetmelikler, halk eğitimi ve sosyal güvenlik, piyasanın ekonomisinde oluşan boşlukları doldurmak ve dengeyi korumak amacıyla devlet tarafından karşılanıyor. Sonuç olarak piyasa ekonomisi terimi daha çok pazar odaklı bir ekonomi tanımını karşılar.
Belirli otoriteye dayalı ekonomiler, fiyat ve malların dağıtımını kontrol edebilen merkezi siyasi birime bağlıdır. Ekonominin işleyişi, merkez tarafından belirlendiği için bu sistemde arz-talep tam olarak sağlanamaz. Bu yüzden sistem içinde dengesizliklere sık sık rastlanır.
Yeşil ekonomiler, yenilebilir ve sürdürülebilir enerjiye bağlıdırlar. Bu sistemler, karbon salınımı azaltmaya, canlı çeşitliliğini eski haline getirmeye, alternatif enerji kaynakları üzerinden iş yapmaya ve çevreyi korumaya yönelik çalışırlar. Yeşil ekonomiler genellikle enerji verimliliğini arttıracak teknolojik yeniliklere odaklanırlar. Yeşil ekonominin hedefi dünyaya ve kaynaklara en az veya hiç zarar vermeyecek şekilde tüketimi ve üretimi sağlamaktır.
İlginizi çekebilir: Enerji Nedir?
Ekonomi Bilimi
Ekonomiyi ve ekonomiyi etkileyen faktörler üzerine çalışmaya ekonomi bilimi denir. Ekonomi bilimi makro-ekonomi ve mikro-ekonomi olmak üzere iki büyük dala ayrılır.
Mikro-ekonomi bilimi, şirketlerin ve bireylerin, verdikleri ekonomik kararları niçin verdiklerini anlamak amacıyla ne tür davranışlarda bulunduğunu ve bu kararların daha büyük ekonomik sistemleri nasıl etkilediğini araştırır. Mikro-ekonomi ayrıca, malların neden piyasada farklı fiyatlara satıldığını ve bireylerin kendi aralarında nasıl koordine olduklarını ve iş birliği yaptıklarını araştırır. Mikro-ekonomi, bireylerin üretimdeki değişikliğe etki eden seçimlerine ve eylemlerine odaklanır.
Diğer taraftan makro-ekonomi tüm ekonomiyi çalışır ve büyük ölçekteki kararlara ve olaylara odaklanır. Makro-ekonomi, yükselen fiyatların veya enflasyonun ekonomi üzerinde ki etkilerinin çalışılmasını da kapsar. Ayrıca Makro-ekonomi, ekonomi içerisinde üretilen hizmetler ve malların toplam miktarının göstergesi olan gayri-safi yurtiçi hasıla (G.S.Y.İ.H) ve ekonomik büyüme oranı üzerine yoğunlaşır. Bunların yanı sıra işsizlik oranındaki değişim ve milli geliri hesaplamakta makro-ekonominin işidir. Kısacası makro-ekonomi tüm ekonominin davranışını inceler
Ekonomi Kavramının Tarihi
Ekonomi yunanda eski Yunancada “ev idaresi” demektir. Ekonominin bir dal olarak çalışılması antik yunanda Aristoteles tarafından ele alındı. Fakat modern ekonomi çalışmaları 18. yüzyılda özellikle Fransa’da ve İskoçya’da başladı.
İlginizi çekebilir: Aristoteles (Aristo) Biyografi
İskoç filozof ve ekonomist Adam Smith 1776 yılında, o zamanlar ahlak felsefecisi olarak düşünülüyordu, ünlü ekonomi kitabı Milletlerin Zenginliği kitabının yazarıdır. O ve onun zamanındaki filozoflar ekonominin, tarih öncesi takas yönteminden para odaklı sisteme ve en nihayetinde kredi bazlı ekonomiye evirildiğine inanıyorlardı. 19. yüzyılda teknoloji gelişimi ve uluslararası ticaretin artması ülkeler arasında sıkı bağlar kurulmasını sağlamakla ile beraber tüm dünyanın Büyük Buhran ve 2. Dünya Savaşına girme sürecini de hızlandırdı. 50 yıl süren Soğuk Savaş’tan sonra 20. yüzyılın sonları ve 21. yüzyılın başlarında yaşayan insanlar yeni bir ekonomik küreselleşme şekline şahit oldu.
M. Emin BEDİR
Yorumlar 3