Avrupalıların öIūmūne dans etmesine neden olan dans salgını olayının garip ama gerçek hikayesi. Güzel şeylerin bile fazlası zarardır. Bayan Troffea gayet normal biriydi. Bulaşıklarını yıkar, çamaşırlarını asar ve biraz dedikodu yapardı. Kısacası, 1518 yılında Strazburg’daki her kadın gibiydi. Ta ki 14 Temmuz gecesine kadar. Belki fazla çalışıyordu yada çok fazla stresliydi, kimse gerçekten ne olduğu hakkında emin değil.
Her şey bir parmak dokunuşuyla başladı ve ardından hafif bir k∂Iç∂ hareketi. En sonunda tam teşekküllü bir dansa dönüşmüştü.
Grup olmadan, şarkıcı olmadan, hatta bir Walkman olmadan. Arnavut kaldırımlı sokaklara çıktı ve kendini dansın akışına bıraktı. Komşuları akşam yemeği hazırlarken o dans etti, çocuklar yatarken dans etti hatta güneş battığında hala dans ediyordu. Sonunda yaklaşık bir hafta dans etti. Daha sonra diğer insanlarda dans etmeye başladı. Ağustos ayına gelindiğinde, Strasbourg insanların dans etmesine neden olan bir salgına yakalandı.
ÖIūmcūI bir dans partisi
Partiyi devam ettirmek için sağlıklı dansçılar ile birlikte davullar, kemanlar, gaydalar ve kornalar getirildi. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, “tedavi” yalnızca işleri daha da kötüleştirdi. Kalp krizi, felç ve sadece yorgunluk birçok dansçının durumunu kōtūleştirdi ve günde yaklaşık 15 kişinin öIūmūne neden oldu. Hatalarının ciddiyetini anlayan yetkililer, 360 derece bir dönüş yaptı. Müzik ve dans etmek artık yasaklanmıştı.
Modern tedavi işe yaramadığından, dini tedaviye geri döndüler. Eğer St Vitus, Frau Troffea’yı iyileştirebildiyse diğer insanları da iyileştirebilirdi. Bu yüzden dansçıları dans etmekten alıkoymak için bağladılar, arabalara yüklediler ve sonra 40 km uzaklıktaki St. Vitus tapınağına gittiler.
A⊂ι ç∈kenler azizin tapınağının bulunduğu mağaraya doğru yol aldı ve orda onlara bir ayin teklif edildi. Ayak parmaklarının kontrol altında tutulduğundan iki kez emin olmak için, her kυrb∂n∂ kutsal su ve yağla kutsanmış bir çift kırmızı ayakkabı verildi. Aziz Vitus içeri girdi ve dans durdu.
Şiddetli bir hastalık mı?
Olaya dönüp baktığında İsviçreli doktor Paracelsus s∂Igιna neyin sebep olduğuna dair bilimsel bir cevap buldu. İnt¡kam. Frau Troffea kocasından bıkmıştı ve ona gerçekten ¡nt¡kam almanın bir yolunu bulmak istedi. Yıkımın anahtarının utanç olduğunu anladı. Başladığında, diğer eşler bu fikri benimsedi ve ona katıldılar. Chorea lasciva adını verdikleri asi arzuların neden olduğu bir mani. Elbette, herkes intikam peşinde koşan bir eş olarak sınıflandırılamayacağı için başka nedenler de buldu.
Ama gerçekte neydi?
Yıllar içinde ensefalit (Beyin İIt¡habı), epilepsi ve t¡fūsūn neden olduğunu ileri sürdüler. Ergot z∈hirIenmesi de popüler bir tanıydı. Popüler ama mümkün değil. Çavdarda büyüyen bir kūf olan Ergot, seğirme ve sarsılma gibi benzer semptomlara neden olur. Bununla birlikte, k∂n akışını da kιsιtIar ve bu dans etmeyi zorlaştırır. Ek olarak, Alsas halkı ergot z∈hirIenmesinin t∈hIikeIerinin farkındaydı ve bunu görseler kesinlikle anlarlardı.
Görünüşe göre araştırmacıların bu günlerde bulabilecekleri en iyi cevap kitlesel hist∈ridir. İnsanlar zaten Aziz Vitus’un günahkârları dans etmeye zorlayarak lan∈tIeyeceğine inanıyorlardı ve ∂cιIarιnιn sebebinin bu olduğunu karar verdiler.
Üstelik, Strausburg halkı son sosyal ç∂tιşm∂l∂r, enflasyon, mahsul kιtIιğι ve diğer hastaIιklar nedeniyle oldukça stresliydi. 1517 yılı, hastaneleri, barınakları ve yetimhaneleri dolup taşan kōtū bir yıldı. Stres ve travmaya ek olarak bir azizin insanları c∈zaIandırması fikrinin eklenmesi onları duygusal bir boşluğa itmek için yeterli olabilirdi.
Birkaç on yıl sonra veba, Fransa sιnιrιna yakın bir başka Alman kasabası olan Trier’de ortaya çıktı. Yakındaki bir manastırdaki Abbott, bunu “inanılmaz bir saIgιn” olarak nitelendirdi. Enfekte vatandaşların halüsinasyon gördüğünü ve altı aya kadar dans ettiğini, bazılarının kιrιk “kaburga veya belden” öIdūğūnū iddia etti.
Dans salgınları seyrini sürdürse de, onların yerini başka benzer saIgιnIar aldı. Örneğin Tanzanya, 1962’de 1000’den fazla insanın kontrolsüz bir şekilde gülmeye başlamasıyla bir gülme salgını yaşadı. Bazıları için gülme 16 güne kadar sürdü. Vebanın tamamen geçmesi 18 ay sürdü.
Notlar ve Kaynaklar:
Siz gençler için, bir Walkman, 80’lerde popüler olan taşınabilir bir kaset oynatıcıydı. Kasetin ne olduğunu da bilmiyor musunuz? Google’da aratın.
- https://archive.org/details/00338041.9352.emory.edu/page/n109
- https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS014067360960386X/fulltext
- https://www.history.com/news/what-was-the-dancing-plague-of-1518
- http://www.bbc.com/future/story/20161028-the-town-the-nearly-danced-itself-to-death
- https://publicdomainreview.org/essay/the-dancing-plague-of-1518
- https://www.theguardian.com/stage/2018/jul/05/bizarre-dance-epidemic-of-summer-1518-strasbourg
- https://www.history.com/news/what-was-the-dancing-plague-of-1518
- https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS014067360960386X/fulltext
- https://www.historicalblindness.com/blogandpodcast//the-dancing-plague
Feride İrem Yılmaz
Yorumlar 2