Goethe Kimdir: Johann Wolfgang von Goethe (28 Ağustos 1749 – 22 Mart 1832) Almanya’ nın William Shakespeare ’i olarak tanımlanan bir Alman roman yazarı, oyun yazarı, şair ve devlet adamıydı. Hayatı boyunca hem edebi hem de ticari başarı elde eden Goethe, modern çağ edebiyatının en etkili isimlerinden biri olmaya devam ediyor.
Aşağıdaki menüden Goethe hakkındaki tüm detaylara hızlıca ulaşabilirsiniz.
Kimdir? | Hayatı | Fırtına ve Coşku | Weimar | Fransız Devrimi | Weimar Klasisizmi ve Schiller | Napolyon | Sonraki Yıllar ve Ölümü | Mirası
Kısa Bilgiler: Johann Wolfgang von Goethe
Bilinenler: Fırtına ve Coşku ve Weimar Klasisizm edebi hareketlerinin baş figürü
Doğum tarihi: 28 Ağustos 1749, Frankfurt, Almanya
Ebeveynler: Johann Kaspar Goethe, Katharina Elisabeth née Textor
Ölüm: 22 Mart 1832 Weimar, Almanya
Eğitim: Leipzig Üniversitesi, Strasbourg Üniversitesi
Yayınlanmış Kitapları: Faust I (1808), Faust II (1832), Genç Werther’ın Acıları (Sorrows of Young Werther, 1774), Wilhelm Meister’in Çıraklık Yılları (Wilhelm Meister’s Apprenticeship, 1796), Wilhelm Meister’in Yolculuk Yılları (Wilhelm Meister’s Journey Years, 1821)
Eşi: Christiane Vulpius
Çocukları: Julius August Walther (diğer dört çocuğu genç yaşta öldü)
Dikkate değer Sözü: “Neyse ki, insanlar yalnızca belirli bir talihsizlik derecesini anlayabilirler; bunun ötesinde herhangi bir şey onları yok eder ya da kayıtsız bırakır. ”
Hayatı – Erken Yaşam ve Eğitim (1749-1771)
- Annette (Annette, 1770)
- Yeni Şiirler (Neue Lieder, 1770)
- Sessenheim Şiirleri (Sesenheimer Lieder, 1770-71)
Goethe, Almanya’nın Frankfurt kentinde zengin bir burjuva ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası Johann Kaspar Goethe, kendi babasından miras para kalmış, rahat bir adamdı ve annesi Katharina Elisabeth, Frankfurt’taki en üst düzey yetkilinin kızıydı. Çiftin yedi çocuğu vardı, ancak yalnızca Goethe ve kız kardeşi Cornelia yetişkinliğe kadar yaşadı.
Goethe ‘nin eğitimi babası tarafından dikte edildi ve onu 8 yaşında Latince, Yunanca, Fransızca ve İtalyanca öğrenmesini izledi. Babasının, oğlunun eğitimi için çok özel umutları vardı bu da hukuk eğitimi ve refah ve varlık içinde bir hayata yerleşmeden önce seyahatlerinde bir eş bulmasını da içeriyordu. Bu nedenle Goethe, hukuk okumak için 1765’te Leipzig’de üniversiteye başladı. Orada bir hancının kızı Anne Katharine Schönkopf’a aşık oldu ve Annette adlı neşeli şiirlerini ona adadı. Fakat nihayetinde, Katharine başka bir adamla evlendi. Goethe ’nin ilk olgun oyunu The Partners in Crime (Die Mitschuldigen, 1787), bir kadının yanlış adamla evlendikten sonraki pişmanlıklarını anlatan bir komedidir. Goethe, onu reddetmesi ve tüberküloz hastalığına yakalanması karşısındaki üzüntüsüyle, iyileşmek için evine döndü.
1770’te hukuk diplomasını alabilmek için Strazburg’a taşındı.
Sturm und Drang (“Fırtına ve Coşku”) entelektüel hareketinin lideri filozof Johann Gottfried Herder ile orada tanıştı. İkili yakın arkadaş oldu. Herder, Goethe’nin edebi gelişimini kalıcı olarak etkiledi, Shakespeare’e ilgi duydu ve ona, dil ve edebiyatın aslında oldukça spesifik bir ulusal kültürün ifadeleri olduğuna dair gelişen bir felsefeyi tanıttı.
Bu fikir, Goethe’ye, Alman kültürünü “en saf” haliyle daha iyi kavramak için yerel kadınlardan halk şarkıları toplayarak Ren Vadisi’ni seyahat etmek için ilham verdi. Küçük Sessenheim köyünde, sadece on ay sonra evlilik taahhüdünden korkarak ayrılacağı Friederike Brion ile tanışıp derinden aşık oldu. Terk edilen kadının teması, Goethe’nin edebi eserlerinde, en önemlisi Faust I’in sonunda sık sık yer alır ve akademisyenleri bu seçimin kendisine ağır geldiğine inanmaya yönlendirir.
Fırtına ve Coşku (1771-1776)
- Götz von Berlichingen (Götz von Berlichingen, 1773)
- Genç Werther’in Acıları (Die Leiden des Jungen Werthers, 1774)
- Clavigo (Clavigo, 1774)
- Stella (Stella, 1775-176)
- Tanrılar, Kahramanlar ve Wieland (Götter, Helden ve Wieland, 1774)
Bunlar, Goethe’nin en üretken yıllarından bazılarıydı ve şiir üretiminin yanı sıra çeşitli oyun parçalarının görüldüğü yıllardı. Ancak Goethe bu döneme hukuk niyetiyle başladı: Licentitatus Juris’e terfi etti ve Frankfurt’ta küçük bir hukuk bürosu kurdu. Bir avukat olarak kariyeri diğer girişimlerinden önemli ölçüde daha az başarılıydı. Ayrıca 1772’de Goethe, daha fazla hukuki deneyim kazanmak ve Kutsal Roma İmparatorluğu’nun yüksek mahkemesine katılmak için Darmstadt’a gitti. Yolda Alman Köylü Savaşı sırasında şöhrete kavuşan ünlü bir 16. yüzyılın atılgan baronu hakkında bir hikâye duydu ve Goethe birkaç hafta içinde Götz von Berlichingen oyununu yazmıştı. Oyun nihayetinde Romantik kahramanın arketipinin temellerini atıyor.
Genç Werther’in Acıları
Darmstadt’ta, çoktan nişanlanmış Lotte adlı Charlotte Buff’a aşık oldu. Goethe, kendisiyle ve nişanlısıyla işkence dolu bir yaz geçirdikten sonra evli bir kadına aşık olduğu dedikoduları yayıldı. Bu iki olay muhtemelen Goethe‘ye Genç Werther’in Acıları’nı yazması için ilham verdi; bu roman Goethe‘yi neredeyse anında edebi yıldızlığa fırlatan bir roman. Werther tarafından yazılan mektup formunda anlatılan, ana karakterin zihinsel çöküşünün birinci şahıs tarafından anlatılan samimi tasviri, tüm Avrupa çapında hayal güçlerini ele geçirdi. Roman, duyguyu aklın ve toplumsal âdetlerden üstün tutan Fırtına ve Coşku döneminin ayırt edici bir özelliğidir. Goethe, kendisinden hemen sonra gelen Romantik kuşağı bir şekilde önemsemese ve Romantiklerin kendileri de genellikle Goethe’yi eleştirse de Werther dikkatlerini çekti ve yüzyılın başında tüm Avrupa’yı kasıp kavuran Romantizm tutkusunu ateşleyen kıvılcım olduğu düşünülüyor. Aslında, Werther o kadar ilham vericiydi ki, Almanya’da bir intihar dalgası başlattığı için ne yazık ki kötü şöhreti devam ediyor.
1774 yılında 26 yaşındayken Goethe, 18 yaşındaki Weimar dükü Karl August’un mahkemesine davet edildi. Goethe genç dükü etkiledi ve Karl August onu mahkemeye davet etti. Goethe, Frankfurt’ta genç bir kadınla evlenmek için nişanlanmış olmasına rağmen, muhtemelen karakteristik olarak boğulmuş hissederek memleketinden ayrıldı ve hayatının geri kalanı sürdüreceği Weimar’a taşındı.
Weimar (1775-1788)
- Kardeşler (Die Geschwister, 1787, 1776’da yazılmıştır)
- Tauris’teki Iphigenie (Iphigenie auf Tauris, 1787)
- Suç Ortakları (Die Mitschuldigen, 1787)
Karl August, Goethe‘ye şehir kapılarının hemen dışında bir kulübe sağladı ve çok geçmeden Goethe‘yi üç danışmanından biri yaptı, Goethe‘yi meşgul eden bir pozisyondu. Mahkeme hayatına sınırsız enerji ve merakla başvurdu, hızla yükseldi. 1776’da evli daha yaşlı bir kadın olan Charlotte von Stein ile tanıştı; Yine de hiçbir zaman fiziksel olmamakla birlikte, 10 yıl süren derin bir yakın bağ kurdular. Weimar mahkemesinde geçirdiği süre boyunca Goethe siyasi görüşlerini sınadı. Saxe-Weimar Savaş Komisyonu’ndan, Maden ve Karayolları komisyonlarından sorumluydu, yerel tiyatroda oynadı ve birkaç yıl boyunca, Dükalığın Maliye Bakanlığı’nın şansölyesi oldu, bu da onu kısaca düklerin Başbakanı yaptı. Bu kadar sorumluluğa sahip olmasından dolayı, Goethe‘nin yüceltilmesi gerekli hale geldi İmparator II. Joseph tarafından adına eklenen “von” ile yüceltildi.
1786 – 1788
1786-1788’de, Goethe‘ye Karl August tarafından, estetik gelişimi üzerinde kalıcı etkiye sahip olduğu kanıtlanacak bir yolculuk olan İtalya’ya seyahat etme izni verildi. Goethe, Johann Joachim Winckelmann’ın çalışmalarının yol açtığı klasik Yunan ve Roma sanatına yeniden ilgi duyması nedeniyle geziye çıktı. Goethe, Roma’nın ihtişamıyla ilgili beklentisine rağmen göreli harap durumundan ciddi bir şekilde hayal kırıklığına uğradı ve çok geçmeden oradan ayrıldı.
Bunun yerine Goethe‘nin aradığı ruhu Sicilya’da buldu, hayal gücü adanın Yunan atmosferi tarafından ele geçirildi ve hatta Homer’in oradan gelebileceğini bile hayal etti. Gezi sırasında, sanatçı Angelica Kauffman ve Johann Heinrich Wilhelm Tischbein ile kısa süre sonra metresi olacak Christiane Vulpius ile tanıştı. Yolculuk, Goethe için kelimenin tam anlamıyla son derece verimli olmasa da bu iki yıllık yolculuğunun ilk yılını günlüğüne kaydetti. Daha sonra Romantizme karşı bir özür olarak revize etti ve popüler İtalyan Yolculuğu (1830) olarak yayınlandı. Çoğunlukla Venedik’te geçirilen ikinci yıl tarihçiler için bir sır olarak kalır; ancak açık olan şey, bu yolculuğun Goethe üzerinde, özellikle Weimar Klasisizm türünün kuruluşunda kalıcı bir etkisi olacak olan Antik Yunan ve Roma’ya olan derin bir sevgisine nasıl ilham verdiğidir.
Fransız Devrimi (1788-94)
- Torquato Tasso (Torquato Tasso, 1790)
- Roma Zarafetleri (Römischer Elegien, 1790)
- “Bitkiler Metamorfozunun Aydınlatılmasında Deneme” (“Versuch, die Metamorphose der Pflanzen zu erklären,” 1790)
- Faust: Bir Parça (Faust: Ein Fragment, 1790)
- Venedik Epigramları (Venetianische Epigramme, 1790)
- Büyük Kofta (Der Gross-Cophta, 1792)
- Yurttaş-General (Der Bürgergeneral, 1793)
- Xenia (Die Xenien, 1795, Schiller ile birlikte)
- Reineke Fuchs (Reineke Fuchs, 1794)
- Optik Denemeler (Beiträge zur Optik, 1791–92)
Goethe ‘nin İtalya’dan dönüşü üzerine Karl August, tüm idari görevlerinden kurtulmasına ve bunun yerine sadece şiirine odaklanmasına izin verdi. Bu dönemin ilk iki yılında, Goethe‘nin bir Werther revizyonu, 16 oyun (Faust’un bir parçası dahil) ve bir şiir kitabı da dahil olmak üzere, eserlerinin tam bir koleksiyonunu bitirmeye yakın olduğunu gördü. Ayrıca sevgilisi Christiane hakkında bazı şiirler içeren Venedik Epigramları adlı kısa bir şiir koleksiyonu hazırladı. Çiftin bir oğlu vardı ve bir aile olarak birlikte yaşıyordu, ancak evlenmemişlerdi, bu, Weimar toplumu tarafından genel olarak hoş karşılanmayan bir hareketti. Çiftin birden fazla çocuğu yetişkinliğe kadar hayatta kalamadı.
Fransız Devrimi, Alman entelektüel alanında bölücü bir olaydı. Örneğin Goethe’nin arkadaşı Herder yürekten destek veriyordu ama Goethe kararsızdı. Halen reforma inanırken asil patronlarının ve arkadaşlarının çıkarlarına sadık kaldı. Goethe, Fransa’ya karşı yapılan kampanyalarda birçok kez Karl August’a eşlik etti ve savaşın dehşeti karşısında şok oldu.
Yeni keşfettiği özgürlüğüne ve zamanına rağmen, Goethe yaratıcı bir şekilde hayal kırıklığına uğradı ve sahnede başarılı olamayan birkaç oyun üretti.
Bunun yerine bilime döndü: Isaac Newton ’un yapısına alternatif olarak bitkilerin ve optiğin yapısı hakkında bir teori üretti ve bu teoriyi Optik deneme ve ” Bitkiler Metamorfozunun Aydınlatılmasında Deneme” ” olarak yayınladı. Ancak Goethe’nin teorilerinin hiçbiri günümüzdeki bilim tarafından desteklenmemektedir.
Weimar Klasisizmi ve Schiller (1794-1804)
Weimar Klasisizmi, Avrupa’nın bir kültür ve edebiyat akımıdır. Taraftarları Romantizm, klasisizm ve Aydınlanma düşüncelerini sentezleyerek yeni bir hümanizm ortaya koymaya çalışmışlardır.
- Doğal Kız (Die natürliche Tochter, 1803)
- Alman Göçmenlerinin Sohbetleri (Unterhaltungen deutscher Ausgewanderten, 1795)
- Peri Masalı veya Yeşil Yılan ve Güzel Zambak (Das Märchen, 1795)
- Wilhelm Meister’ın Çıraklığı (Wilhelm Meisters Lehrjahre, 1796)
- Hermann ve Dorothea (Hermann und Dorothea, 1782-4)
- Ajitasyon (Die Aufgeregten (1817)
- Oberkirch Hizmetçisi (Das Mädchen von Oberkirch, 1805)
1794’te Goethe, modern Batı tarihinin en üretken edebi ortaklıklarından biri olan Friedrich Schiller ile arkadaş oldu. Her ne kadar ikisi 1779’da Schiller Karlsruhe’de tıp öğrencisiyken tanışmış olsalar da Goethe biraz küçümseyici bir tavırla genç adamla hiçbir akrabalık hissetmediğini, onun yetenekli olduğunu düşündüğünü, ancak biraz daha yeni bir başlangıç olduğunu belirtmişti. Schiller, birlikte Die Horen (The Horae) adında bir dergi başlatmalarını önererek Goethe’ye ulaştı. Dergi bir başarı elde etti ve üç yıl sonra üretimi durdurdu.
Wilhelm Meister’in Çıraklık Yılları
Ancak ikisi birbirlerinde buldukları inanılmaz uyumu fark ettiler ve on yıl boyunca bu yaratıcı ortaklığı sürdürdüler. Schiller’in yardımıyla Goethe, çok etkili olan Bildungsroman’ı (reşit olma öyküsü), Wilhelm Meister’în Çıraklık Yılları (Wilhelm Meisters Lehrjahre, 1796), ayrıca manzum şiirleri arasındaki en kazançlı eserlerinden biri olan Hermann ve Dorothea’yı (Hermann und Dorothea, 1782-4) bitirdi. Bu dönem aynı zamanda belki de en büyük şaheseri Faust üzerinde çalışmaya başladı ancak birkaç on yıl boyunca bitiremeyecekti.
Bu dönem aynı zamanda Goethe ’nin klasisizm sevgisinin ve klasik ruhu Weimar’a getirme umudunun ifadesini gördü. 1798’de, antik dünyanın ideallerinin keşfedilmesine yer vermeyi amaçlayan Propylaea (“Die Propyläen “) dergisini çıkardı ancak dergi sadece iki yıl sürdü. Goethe ’nin bu dönemde klasisizme olan neredeyse katı ilgisi, Avrupa’da ve özellikle Almanya’da sanat, edebiyat ve felsefede gerçekleştirilen Romantik devrimlere karşı çıktı. Bu aynı zamanda Goethe’nin Romantizmin sadece güzel bir dikkat dağıtıcı olduğuna olan inancını yansıtıyordu.
Önümüzdeki birkaç yıl Goethe için zordu. 1803’te Weimar’ın gelişen yüksek kültür dönemi geçmişti. Herder 1803’te öldü ve daha da kötüsü, Schiller’in 1805’teki ölümü, Goethe ’nin kendi yarısını kaybettiğini hissederek derin bir üzüntüye kapıldı.
Napolyon (1805-1816)
- Faust I (Faust I, 1808)
- Seçmeli Yakınlıklar (Die Wahlverwandtschaften, 1809)
- Renk Teorisi Üzerine (Zur Farbenlehre, 1810)
- Epimenides’in Uyanışı (Des Epimenides Erwachen, 1815)
1805’te Goethe, renk teorisi el yazmasını yayıncısına gönderdi ve ertesi yıl tamamlanmış Faust I’i gönderdi. Ancak, Napolyon ile savaş, kitaplarının yayınlanmasını iki yıl daha erteledi: 1806’da Napolyon, Jena Savaşı’nda Prusya ordusunu bozguna uğrattı ve Weimar’ı ele geçirdi. Askerler Goethe ’nin evini bile işgal etti, Christiane evin savunmasını organize ederek ve hatta askerlerle kendi başına mücadele ederek büyük bir cesaret sergiledi; neyse ki Werther’in yazarını bağışladılar. Günler sonra ikisi, Goethe’nin ateizmi nedeniyle direndiği ancak şimdi belki de Christiane’ın güvenliğini sağlamayı seçtiği bir evlilik töreninde 18 yıllık ilişkilerini resmileştirdi.
Schiller sonrası dönem Goethe için sıkıntılıydı ama aynı zamanda tam anlamıyla üretkendi. Wilhelm Meister’ın Çıraklık Yılları devamı niteliğindeki Wilhelm Meister’ın Yolculuk Yılları (Wilhelm Meisters Wanderjahre, 1821) adlı bir çalışmaya başladı ve Seçmeli İlişkiler (Die Wahlverwandtschaften, 1809) romanını bitirdi. 1808’de Napolyon tarafından Legion of Honor Şövalyesi ilan edildi ve rejimine ısınmaya başladı. Bununla birlikte Christiane 1816’da öldü ve doğurduğu pek çok çocuktan sadece bir oğlu yetişkinliğe kadar hayatta kaldı.
Sonraki Yıllar ve Ölümü (1817-1832)
- Doğu ve Batı Parlamentosu (Westöstlicher Divan, 1819)
- Dergiler ve Yıllıklar (Tag- und Jahreshefte, 1830)
- Fransa’da Kampanya, Mainz Kuşatması (Frankreich’de Campagne, Belagerung von Mainz, 1822)
- Wilhelm Meister’in Gezintileri (Wilhelm Meisters Wanderjahre, 1821, uzatılmış 1829)
- Ausgabe letzter Eli (Son El Baskısı, 1827)
- Roma’da İkinci Sojourn (Zweiter Römischer Aufenthalt, 1829)
- Faust II (Faust II, 1832)
- İtalyan Yolculuğu (Italienische Reise, 1830)
- Hayatımdan: Şiir ve Gerçek From My Life: Poetry and Truth (Aus meinem Leben: Dichtung und Wahrheit, 1811-1830’da dört ciltte yayınlandı)
- Novella (Novella, 1828)
Bu zaman içinde Goethe giderek yaşlanıyordu ve işlerini düzene koymaya başladı. Yaşına rağmen birçok eser üretmeye devam etti; bu gizemli ve tutarsız figür hakkında söylenecek bir şey varsa, o da üretken olduğudur. Dört ciltlik otobiyografisini (Dichtung und Wahrheit, 1811-1830) bitirdi ve başka bir toplu çalışma baskısını tamamladı. 1818’de, 74 yaşına girmeden hemen önce, 19 yaşındaki Ulrike Levetzow ile tanıştı ve ona aşık oldu ancak o ve ailesi evlenme teklifini reddetti, bu olay Goethe’nin daha fazla şiir yazmasına neden oldu. 1829’da Almanya, en ünlü edebi şahsiyetinin 80. doğum gününü kutladı.
1830’da birkaç yıl önce Frau von Stein ve Karl August’un ölüm haberine rağmen Goethe, oğlunun öldüğünü duyunca ciddi şekilde hastalandı. Yaşamı boyunca üzerinde çalıştığı Faust’u Ağustos 1831’de bitirecek kadar uzun süre iyileşti. Birkaç ay sonra koltuğunda geçirdiği kalp krizinden öldü. Goethe, Weimar’daki “prenslerin mezarı” nda (“Fürstengruft”) Schiller’in yanına gömüldü.
Mirası
Goethe, kendi zamanında olağanüstü bir ün kazandı ve hem Almanya’da hem de yurtdışında, belki de Almanya’nın edebi mirasının belki de en önemli figürü olan statüsünü, belki de yalnızca İngilizce konuşan William Shakespeare’e eşit olarak sürdürdü.
Bununla birlikte, bazı yaygın yanlış anlaşılmalar devam etmektedir. Goethe ve Schiller’in Alman Romantik Hareketi’nin figürleri olduğuna inanışı yaygındır. Bu kesinlikle doğru değildir: Yukarıda belirtildiği gibi, Goethe’nin (belki de karakteristik olarak) genç neslin yeniliklerini yazmasıyla tartışmaları vardı. Romantikler, özellikle Goethe’nin Bildungsroman (reşit olma öyküleri) Werther ve Wilhelm Meister ile boğuşuyordu. Bazen bu devin işini reddetmeye çalışıyorlardı ancak dehasına olan saygısını asla kaybetmiyorlardı. Goethe, Friedrich Schlegel ve kardeşi August Wilhelm Schlegel dahil olmak üzere birçok Romantik düşünürün ve diğer çağdaşların kariyerlerini destekledi.
Goethe, öznellik, bireycilik ve özgürlük temalarının modern düşüncede bugün sahip oldukları yeri aldığı bir entelektüel devrim döneminde yaşadı. Dehası, belki de tek başına böyle bir devrimi başlatmamış ama onun gidişatını derinden etkilemiş olduğu söylenebilir.
Kaynakça
- Boyle Nicholas. Goethe: The Poet and the Age: Volume One. Oxford Paperbacks, 1992.
- Boyle Nicholas. Goethe: The Poet and the Age: Volume Two. Clarendon Press, 2000.
- Das Goethezeitportal: Biographie Goethes. http://www.goethezeitportal.de/wissen/enzyklopaedie/goethe/goethe-biographie.html.
- Forster, Michael. “Johann Gottfried von Herder.” The Stanford Encyclopedia of Philosophy, edited by Edward N. Zalta, Summer 2019, Metaphysics Research Lab, Stanford University, 2019. Stanford Encyclopedia of Philosophy, https://plato.stanford.edu/archives/sum2019/entries/herder/.
- Goethe, Johann Wolfgang von | Internet Encyclopedia of Philosophy. https://www.iep.utm.edu/goethe/.
Feride İrem YILMAZ
Yorumlar 8