15 Temmuz Perşembe günü yayınlanan bir bilimsel makaleye göre, ABD’li araştırmacılar dünyada ilkkez feIçli bir adamın beyin dalgalarını tam ve anlaşılır cümlelere başarıyla çeviren bir nöroprostetik cihaz geliştirdiler.
California San Francisco Üniversitesi’nde (UCSF) doktora sonrası mühendis ve New England Journal of Medicine’de bu alanda ki çalışmanın baş yazarlarından biri olan David Moses , “Bu, doğal yollarla iletişim kuramayan bir kişi için önemli bir dönüm noktasıdır” dedi . “Bu çalışma ciddi feIç ve konuşma kaybı olan insanlara ses olma yolunda potansiyelini gösteriyor.” Dedi.
Atılım, 20 yaşındayken feIç geçiren ve sonrasında akıcı konuşma yeteneğini kaybeden 36 y@şındaki bir adamı içeriyordu. (anartri * bilişsel işlevi bozulmadan kalmasına rağmen anlaşılır bir şekilde konuşamama.) Her yıl binlerce insan feIç, kaza veya hastaIık nedeniyle konuşma yeteneğini kaybediyor.
Bu alandaki geçmiş araştırmalar, kullanıcıların; harfleri hecelemelerine olanak tanıyan mobilite protezleri geliştirmek için, elektrotlar aracılığıyla beyin dalgalarını okumaya odaklanmıştı. Bu yeni yaklaşımın amacı ise daha hızlı ve organik bir iletişim sağlamaktı.
UCSF deki araştırmacılar daha önce, konuşma kalıplarını analiz etmek ve kelimeleri tahmin etmek için, sesli ve sessiz harfleri ifade etmekte kullanılan ses yolunu kontrol eden sinyalleri incelemek adına beyin ameliyatı geçiren normal konuşan hastalara elektrot dizileri yerleştirmişti. Ancak konsept, klinik fayda sağlayabileceğini kanıtlamak için feIçli bir hasta üzerinde denenmemişti.
Nöromühendisliğin başarısı
Ekip,” Kol ve Sesin Beyin-Bilgisayar Arayüzü Restorasyonu” (Brain-Computer Interface Restoration of Arm and Voice) isimli yeni bir çalışma başlatmaya karar verdi ve ilk katılımcının BRAVO1 olarak anılmasını istedi.
Yikici bir beyin sapı darbesi geçirdiğinden beri, BRAVO1 son derece sınırlı baş, boyun ve uzuv hareketlerine sahipti ve ekranda harfleri dürtmek için bir beyzbol şapkasına takılı bir işaretçi kullanıyordu.
Araştırmacılar, “su”, “aile” ve “iyi” gibi günlük yaşam için gerekli sözcükleri içeren 50 kelimelik bir kelime hazinesi geliştirmek için BRAVO1 ile çalıştılar ve ardından konuşma motor korteksine cerrahi olarak yüksek yoğunluklu bir elektrot yerleştirdiler.
Sonraki birkaç ay boyunca ekip, BRAVO1 in bu 50 kelimeyi söylemeye çalışırken sinirsel aktivitesini kaydetti ve verilerdeki ince kalıpları ayırt ederek bunları kelimelerle bağdaştırmak için yapay zeka kullandı .
Çalışıp çalışmadığını test etmek için ona kelime setinden oluşturulmuş cümleler sundular ve sonuçları bir ekrana kaydettiler.
Daha sonra ona “Bugün nasılsın?” gibi sorular sordular. Denek “Biraz su ister misiniz?” “Çok iyiyim” ve “Hayır, susamış değilim” gibi yanıtları kullanabildi. Sistem, yüzde 75’lik bir doğrulukla dakikada 18 kelimeye kadar kodu çözdü. Telefonlarda kullanılana benzer bir “otomatik düzeltme” işlevi, başarısına katkıda bulundu.
BRAVO1’in beyin cerrahı ve makalenin ortak yazarı Edward Chang, “Bildiğimiz kadarıyla, bu, feIçli ve konuşamayan birinin beyin aktivitesinden tam kelimelerin seçilerek doğrudan cümleye çevirilmesinin ilk başarılı gösterimi” dedi.
Arda KÜÇÜK
