Dünya aslında göründüğü gibi değil. Günlük gördüğünüz Dünya haritası formatlarının çoğu Mercator projeksiyonuna dayanaktadır. (Gerardus Mercator, 16. yüzyıl Alman-Flemenk haritacı, coğrafyacı ve kozmograftır.
Sabiti kerterizli (Kerteriz, herhangi bir cismin yönü ile esas alınan yön arasındaki açı.) gemi rotalarını yani kerte hattını doğrularla gösteren ve günümüzde seyrüsefer haritalarında hâlâ kullanılmakta olan yeni bir projeksiyon ile yaptığı 1569 dünya haritası ile tanınmıştır.) dayanmaktadır. Google Haritalar bile yaklaşık 450 yıl önce tasarlanan bu projeksiyonun bir varyasyonunu birkaç ay öncesine kadar kullanıyordu.
Bununla birlikte, aşağıda görebileceğiniz gibi, birçok ülkenin gerçek boyutunu doğru bir şekilde yansıtmak şaşırtıcı derecede kötü. Büyük Britanya’nın meteoroloji kurumu olan Met Office’te iklim verileri bilimcisi olan Neil Kaye, bir ülkenin alanının diğer ülkelere göre Mercator projeksiyonu ile gerçek projeksiyonları arasındaki farkı göstermek adına bir video animasyonu hazırladı.
GIF, Mercator projeksiyonunun birçok ülkenin, özellikle ekvatordan daha uzaktaki ülkelerin gerçek boyutunun nasıl bozduğunu zarif bir şekilde gösteriyor.
Rusya, Kanada ve Grönland’ın boyutlarının nasıl değiştiğine bir bakın. Avrupa, Asya’nın bazı bölgeleri ve ABD de önemli miktarda küçülüyor.
Mercator projeksiyonu Grönland’ı Afrika‘dan daha büyük bir kara kütlesi olarak tasvir ediyor. Ancak gerçekte Afrika’nın alanı Grönland’ınkinden 14 kat daha büyük.
Kaye Reddit’te şu açıklamalarda bulundu:
“Her ülke küresel projeksiyona yansıtılıyor ve bilinen Dünya projeksiyonunda göründüğü yerin merkezine yerleştiriliyor. Ancak bu haliyle kutuplara yakın olan ülkelere ince ayarlar yapılmak durumunda kalıyor. Bu, bir küre üzerindeki şekilleri düz bir yere koyduğunuzda tekrar bir araya getiremeyeceğinizi gösteriyor.”
Mercator projeksiyonu, dünyaya Avrupa merkezli sömürgeci bir bakış açısı sunarak siyasi imalar taşımakla da suçlanıyor.
Tüm bu önyargıların ve eksikliklerin bir sonucu olarak, Boston’daki bazı okullar, Gall-Peters projeksiyonunu (Gall – Peters projeksiyonu, tüm alanları birbirine göre doğru boyutlara sahip olacak şekilde eşleyen dikdörtgen bir harita projeksiyonudur.) kullanmaya başladı. Ancak bu projeksiyon kara kütlesinin alan ölçüsünü korurken şeklini bozar.
Ağustos 2018’de haritacılar, dünyanın sayısız harita projeksiyonunda bulunan tüm sorunların üstesinden gelmek umuduyla Eşit Dünya projeksiyon haritasını yayınladılar. (Eşit Dünya haritası projeksiyonu, 2018’de Bojan Šavrič, Bernhard Jenny ve Tom Patterson tarafından icat edilen dünya haritaları için eşit alanlı bir silindirik projeksiyondur.)
Haritacılık alanındaki tartışmalar (ki bunlardan çok sayıda var) şüphesiz devam edecek ancak bilim insanlarının twitterdaki paylaşımlarına bakılacak olursa sonuçlardan oldukça memnun görünüyorlar.
Muhammed Ragıb ÇALIK
Bunlar da ilginizi çekebilir
Çin’in Uzaydaki “Dünyanın İlk 6G Uydusu” Gerçekte Ne Anlama Geliyor?
Dünyanın Şimdiye Kadar Yapılmış “En Gerçekçi” 2D Haritası Düz Dünyacılar Buna Bayılacak
Sizce Dünya’yı Tartabilir Miyiz? Fizikte Devrim Niteliğinde Deneyler
Yakında, “dünya düz” diyeceksiniz.