Arkeologlar, Peru’nun kuzeybatısındaki Lambayeque bölgesinde bir arkeolojik alan olan Huaca Santa Rosa de Pucalá’da, yaklaşık 1000 yıl önce gōmülmüş 29 insan c∈s∈dini gün yüzüne çıkardılar. Biri genç öteki yetişkin olmak üzere iki çocuğa ait olan iskeletlerden dördü Wari kültürüne ait olduğu saptandı. Kazı direktörü ve Sipán Kraliyet Mezarları müzesindeki araştırma arkeoloğu Edgar Bracamonte Lévano, LiveScience’a söylediğine göre, bu dört iskelet, Wari uygarlığında insan adakları olarak bilinen ilk örneklerini temsil ediyor.
Kazıda insan kaIıntılarının yanında, tümü muhtemelen kυrban edilmiş sekiz kobay iskeletleri, birkaç alpaka ve lama ortaya çıkarıldı. Ayrıca çömlekleri, şişeleri ve yarım ay şeklindeki bir bıçağı da ortaya çıkardılar.
Bracamonte Lévano, gōmütün Wari’de olduğunu belirtiyor çünkü kazılar, kültürün ibadethanelere özgü olarak üç farklı, D şeklinde duvarlarla çevrili bir alanda olduğunu gösteriyor. Lévano, insan adaklarının, Wari tarzı bu ibadethanelerin inşasına başlandığı sırada gerçekleştirilen olası bir ayinin p∂rç∂sı olabildiğini söyledi.
Dört insan kυrbanın yanında, arkeoloji ekibi ikincil olarak cenaze töreni geçiren beşinci kişiyi de ortaya çıkardı. Bracamonte Lévano, “Yani başka bir yere gōmülmüş ve D şeklinde çevrili alanın içine tekrar gōmülmüş.” dedi.
Wari uygarlığı, MS 500’den 1000’e kadar günümüz Peru’sunun dağları ve kıyıları boyunca biliniyor. World History Encyclopedia’ya göre Wari halkı, ince dokunmuş tekstilleri ve yontulmuş çanak çömleklerinin yanında yolları ve teraslı tarımlarıyla biliniyordu. Bu yollar daha sonra İnka İmparatorluğu’nun bazı bölgelerine dâhil ediliyor.
Peru’da yaşayan Tiwanaku, Wari, Huari, Chavin gibi diğer antik uygarlıklar Asalı Tanrı’ya inanıyordu. Elinde oymalı asalarla resmedilen bu tanrı, Güneş, yağmur ve mısır ekiniyle yakından ilişkilendirilmişti.
Wari toplumunun belirgin yapısı tartışmaya açık olsa da, arkeologlar, LiveScience’ta daha önce belirttikleri gibi, dinin siyasetle derinden iç içe olduğunu ve kadınların en yüksek yönetim seviyelerine dâhil edildiğini gösteren sonuçlar buldular. Bölgede gōmülü bulunan diğer 25 iskelet – kυrban edilmemiş olsa da – Mochica veya Moche kültürüne aitti.
Bu uygarlık, MS 100’den 700’e kadar şimdi Lambayeque olarak bilinen bölgede gelişti ve daha sonra Wari’nin yerini aldı. Soyut şekillere ve desenlere yönelen Wari sanatının aksine, Moche sanatı daha gerçekçi, doğal tarzlarıyla ünlüdür. Bracamonte Lévano, bu eserler sayesinde, iki kültürden olan eserleri kolayca ayırt edildiğini söyledi.
Son yıllardaki en önemli keşiflerinden biri, Moche’nin 2017 National Geographic belgeselinde konu olan dövmeli soylu bir kadının, Lady of Cao mumyasıdır. 1987’de keşfedilen bir diğer ünlü mumya olan Sipán’ın Efendisi, Bracamonte Lévano’nun gözetiminde Sipán Kraliyet Mezarları Müzesi’nde bulunmaktadır.
Fatime ABİK
